Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qiling!  Kriminalistik  ballistika  tekshiruviga  quyidagi 

ob’ektlar  kiradi:  o‘q-otar  quroli,  unga  o‘xshash  bo‘lgan  moslama  va 

yasama  qurollar,  qurolning  ayrim  qismlari,  otilgan-otilmagan  harbiy 

snaryadlar, portlovchi moddalar va ularning qoldiq zarrachalari, otishdan 

hosil bo‘ladigan turli to‘siqlardagi izlar va jarohatlar, alohida otilgan o‘q 

(snaryad), gilza, sochma o‘q donalari (drob, kartech) va boshqalar. 

Ballistik tadqiqot o‘tkazish vazifasiga oid masalalar 

Tasniflashga oid masalalar 

Diagnostik masalalar 

Identifikatsiyaviy masalalar 

Otish qurolini qo‘llashdagi 

vaziyatlar 

otish qurolining soz-

nosozligi, otishga 

yaroqli ekanligi va 

quroldan o‘q o‘z-o‘zidan 

otilib ketishi 

mumkinligini aniqlash 

otilgan o‘q va gilza avval bitta 

patronni tashkil qilganligini 

aniqlash; o‘q va gilzalar aynan 

qaysi quroldan otilganligini 

aniqlash 

otish sharoiti-holati (joyi, 

masofasi, o‘qning yo‘nalishi) 

va boshqa holatlarni aniqlash) 

o‘q-otar  qurollarining  tuzilishi  bo‘yicha  turlari,  ularning  har  bir  tur  yoki  guruhga  tegishli 

bo‘lgan qismlari;  

o‘q, gilza qanday quroldan otilganligini (aynanlik yoki guruh mansubligini) aniqlash; 

otish  qurollarini,  patron,  portlovchi  moddalar  va  ularning  qismlarini  kelib  chiqish  (ishlab 

chiqish) usulini aniqlash; 

otish quroliga o‘xshash buyumlarni otish quroli qatoriga kiritish. 

---

 

97 

chiqish  (uchi)  dan  biroz  diametri  jihatdan  kattaroq  bo‘ladi.  Bu  joyni 

ballistkada “patronnik” – o‘q bilan gilzaning birgaligini tashkil qiluvchi 

patronlarning joylashuv joyi ham deyiladi. Otishga tayyorlangan patron 

stvolning bosh tomonida joylashgan bo‘lib, harbiy holatga keltirilganda 

patronning gilza ustidagi kapsuli (portlovchi poroxni yondiruvchi qismi) 

tepki to‘g‘risiga joylashadi. 

 

Qo‘lda  otishga  mo‘ljallangan  barcha  qurollar  ikki  guruhga 

bo‘linadi: stvolning ichki tuzilish jihatidan silliq stvolli va o‘yma stvolli 

qurollar.  Silliq  stvolli  qurollarga  ov  miltiqlari  (sochma  o‘q  otishga 

moslangan),  eski  ishlab  chiqarish  to‘xtatilgan  shompollik  pistoletlar  va 

qo‘lda yasalgan qurollar kiradi. 

O‘yma  stvolli  qurollarning  xususiyati  –  stvolning  ichki  tuzilishi 

silliq  bo‘lmay  stvol  devorida  aylanma  shaklida  bo‘lgan  ariqchalar 

mavjud  bo‘lib,  ular  otilgan  o‘qni  katta  kuch  bilan  siqilib  chiqib  uzoq 

masofaga  etishini,  aylanma  shakli  esa  o‘qning  stvoldan  chiqqach 

mo‘ljalga  yo‘nalishini  o‘zgartirmasdan  nishonga  to‘g‘ri  borishini 

ta’minlaydi. 

Kriminalistik  identifikatsiya  uchun  stvol  ichidagi  chuqurchalar 

oralig‘idagi  maydonchalar  stvoldan  chiqayotgan  o‘qning  yon  qismida 

tirnalish,  sirg‘alish  shaklidagi  izlarni  hosil  qiladi.  Bular  qurolni 

identifikatsiya qilish uchun jiddiy ahamiyat kasb etadi. 

CHuqurchalarning  soni  turli  qurollarda  turlichadir:  ko‘pchilik 

qo‘lda  otishga  mo‘ljallangan  pistoletlarda,  to‘pponchalarda  to‘rtta, 

ba’zilarida oltita, ettita va kamdan kam qurollarda uchraydigani sakkizta 

chuqurcha bo‘ladi. CHuqurchalarning aylanma yo‘nalishi o‘ng tomonga 

ba’zilari chap tomonga qaratilgan bo‘ladi. 

CHuqurchali  qurollar  guruhiga  barcha  harbiy,  ba’zi  sport-o‘quv