Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor  qarating!  Kriminalistikaning  umumiy  vazifasi  -  jinoyat 

huhuqi va jinoyat protsessi bilan hal etiladigan vazifalarga mos keladi 

hamda  jinoyat  sud  ishlarini  yuritish  vazifalaridan  kelib  chiqadi  va 

jinoyatni tez va tola ochishga ta’sir ko’rsatishdan, aybdorni fosh qilish 

va qonunni to’g’ri joriy etishni ta’minlashdan, shahs, uning huhuqi va 

erkinliklari,  mol-mulkini,  shuningdek  jamiyat  va  davlatning 

manfaatlarini jinoiy tajovuzlardan himoyasini ta’minlashdan iborat.  

 

Kriminalistikaning mahsus vazifalari 

 

tergov va ekspert amaliyotida 

samarali foydalanishga 

yo'naltirilgan tehnik vositalar, 

taktik usullar va metodik 

tavsiyalarning yangilarini ishlab 

chiqish va mavjudlarini 

takomillashtirish 

 

huhuqbuzarlikning 

oldini olish 

vositalari va 

metodlarini vujudga 

keltirish va ularni 

takomillashtirish 

 

kriminalistikada hozirgi tabiiy, 

tehnik va ijtimoiy fanlar: 

matematika, informatika, 

biologiya, falsafa, mantiq, 

psihologiya va boshqa fanlarni 

samarali joriy etish yo'llarini 

izlab topish 

 

---

 

9 

aybdor emasligi va ishni to‘g‘ri hal qilish uchun ahamiyatli hisoblangan 

boshqa  holatlar  belgilab  olinadi.  Bularni  isbot  qilish  uchun 

kriminalistika  vositalari,  usullari  va  metodlari  yordamida  protsessual 

qonunda ko‘rsatilgan manbalar qo‘lga kiritiladi. 

Jinoiy  ishlarni  tergov  qilishning  o‘ziga  xos  tomonlari  mavjud. 

SHulardan  biri,  jinoyatni  aniqlash  bilvosita  tarzda  amalga  oshiriladi. 

Tergovchining  o‘zi  jinoyat  hodisasini  ko‘rmaydi,  balki  uning  odamlar 

xotirasidagi ifodasini va jinoyat izlarini o‘rganadi. 

Dalillarni  topish  (izlash)  –  tergov  organlari  faoliyatida  muhim  va 

ayni vaqtda murakkab hamda qiyin vazifa hisoblanadi, chunki jinoyatchi 

ko‘p  hollarda  jinoyat  sodir  etgan  izni  yo‘qotish  yoxud  yashirishga 

harakat  qiladi  va  shuningdek,  o‘zining  jismoniy  tabiatiga  ko‘ra  izlar 

ko‘pincha yaqqol ko‘rinmaydi. 

Dalillar  joyni  ko‘zdan  kechirish,  tintuv  o‘tkazish,  namuna  olish, 

guvohlarni so‘roq qilish va boshqa tergov harakatlari vositasida olinadi. 

Ularni  izlashda  kriminalistik  texnika  vositalarini  mohirona  qo‘llash, 

tergov  taktikasi  usullari  va  metodik  tavsiyalariga  rioya  qilish  talab 

etiladi. 

 

Sanchadigan-kesadigan  yoki  chopadigan  qurol  bilan  tan  jarohati 

etkazilganda  yaralangan  joydan  ko‘p  qon  ketadi,  jabrlanuvchi  topilgan 

joyda  qon  izlari  bo‘lmasa  jarohat  boshqa  joyda  etkazilganligini 

ko‘rsatadi. Kriminalist bunday holatlarga qarab qanchalik tez  yo‘nalish 

olsa,  u  hodisaning  haqiqiy  xususiyati  to‘g‘risida  shunchalik  asoslangan 

tarzda xulosa chiqarishi mumkin. 

Kriminalistika  o‘zining  amaliy  qonuniyatlariga  ham  ega  bo‘lishi 

kerak.  Ular  jinoyatchi  shaxsning  jismoniy  va  ruhiy  holatlari  va  sodir 

etgan  jinoyat  usullari  o‘rtasidagi  aloqalarida  namoyon  bo‘ladi. 

Mashg‘ulot  yoki  kasb-koriga  qarab  jinoyat  quroli  va  har  xil  maxfiy 

qurollar tanlanadi. 

Jinoyatni  sodir  etish  va  yashirish  usullari  bilan  ro‘y  bergan  hodisa 

izlari  qonuniy  jihatdan  bir-biriga  bog‘liq.  Ammo  shuni  ta’kidlash 

Ma'lumot uchun! Guvohlar yong'in sodir bo'lgan joyda tutunni 

kuzatgan bo'lsalar, biror predmet kuyganligi to'g'risida tahmin qilish 

mumkin, tutun ko'kimtir bo'lsa - qonuniyatga ko'ra soch, teri, rezinka 

va boshqa buyumlar kuyganligini anglatadi. Alanga ko'kimtirroq 

nursiz bo'lsa, shakar, glicerin, yog'och spirti yoki tarkibida 25 foizdan 

ko'proq kislorod bo'lgan boshqa buyumlar yonayotganligini ko'rsatadi.  

---

 

10 

kerakki,  kriminalistika  vositalari,  usullari  va  metodlari  yordamida 

ochilgan  izlar  va  boshqa  dalillarga  asoslangan  ma’lumotlar  protsessual 

qonun  yo‘li  bilan  aniqlansa,  ular  dalillar  sifatida  muhim  ahamiyat  kasb 

etadi. Aks holda ular dalil bo‘la olmaydi. 

Qo‘lga  kiritilgan  izlar  va  boshqa  ashyoviy  dalillarni  asl  holatda 

saqlash kerak.  Saqlash chog‘ida ko‘rinishi, shakli o‘zgargan predmetlar 

dalillik  kuchini  yo‘qotishi  mumkin.  Masalan,  voqea  sodir  bo‘lgan 

joydan topilgan o‘q u yoki bu sabablar bilan (noto‘g‘ri o‘ralgan, boshqa 

metal  predmetlar  tegib  turgan)  mikrorelef  (mayda  g‘adir-budirliklar)ini 

yo‘qotadi, natijada u otilgan o‘sha qurolga mos kelmay qolishi mumkin.