Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Stereoskopik suratga olish predmetlarni keng hajmda idrok etish 

imkonini beradi, bu esa ularning shakli va o‘zaro joylashganligi haqida 

kengroq  tasavvur  beradi.  U  stereoskopik  suratga  olish  bazasi  deb 

ataluvchi  masofadan  bir-biridan  uzoqlikda  joylashgan  ikkita  nuqtadan 

olish  imkonini  ko‘rsatadi.  Bazisning  masofasi  odam  ko‘zi  qorachig‘lari 

orasidagi  masofa  (65-70  mm)  ga  teng.  SHunday  qilib  har  bir  nuqtadan 

olingan  tasvirlar  xuddi  chap  yoki  o‘ng  ko‘z  bilan  alohida-alohida 

ko‘rilishi  mumkin  kabi  bo‘ladi.  Olingan  suratlarga  shunday  ishlov 

beriladiki,  har  bir  surat  42/36  mmga  teng  bo‘lishi  kerak.  Har  bir  rasm 

E'tibor  qiling!  Panoramali  usulda  suratga  olish  vertikal  va  gorizontal 

tarzda  bajarilishi  mumkin.  Vertikal  usulda  fazo  yoki  tik  holatdagi 

ob'ektni, gorizontalda esa uzoqdan ko'rinib turgan uchastkalar suratga 

olinishi  mumkin.  hozirgi  amaliyotda  ko'proq  gorizontal  usullar 

qo'llaniladi.  Bunda  to'g'ri  chiziqli  va  aylanma  usullardan  foydalanish 

mumkin.  To'g'ri  chiziq  bo'yicha  panoramali  suratga  olishda  lozim 

bo'lgan  uchastka  qarshisida  to'g'ri  chiziq  hosil  qilinib,  shu  chiziq 

bo'yicha bir necha nuqtalarga to'htalib surat olinadi. Aylanma usuldagi 

fotoapparat  shtativ  o'qlar  atrofida  gorizontal  tekislik  bo'yicha 

aylantiriladi.  Aylanma  syomka  ob'ektivning  oldingi  plani  apparatdan 

ancha  uzoq  bo'lganida  qo'llaniladi  (masalan,  katta  hovlini  uning 

markazidan suratga olish), aks holda jiddiy buzilishlar bo'ladi.  

Ma'lumot uchun! Panoramali suratga olish mahsus apparatura (“FT-2” 

va  “Gorizont”  panorama  apparatlari)  yordamida  ham  amalga 

oshirilishi mumkin. Gorizontal bo'yicha 120 gradus burchakda suratga 

olish  imkonini  beradigan  “FT-2”  apparatining  negativ  surati  24x100 

mm,  ya'ni  3ta  oddiy  kadrdan  uzun,  “Gorizont”  apparati  esa  – 

24x57,5mm. 

---

 

62 

kartonga  yopishtiriladi  (o‘ngi  o‘ngga,  chapi  chapga)  va  bunda  ular 

orasidagi  masofa  65  mmga  teng  bo‘lishi  kerak.  Bunday  surat  juft 

sterieoskop 

orqali 

tomosha 

qilinadi. 

Moslamaning 

tuzilishi 

stereojuftlikni  yaxshiroq  hajmli  effekt  olinishi  uchun  okulyarlardan 

uzoqlashtirish va yaqinlashtirish imkonini beradi. 

Stereoskopik  fototasvirda  detal  suratga  olishda  foydalaniladi. 

O‘lchamli fototasvir ob’ektlar orasidagi masofani bilish imkonini beradi. 

Ushbu  fototasvir  ikki  ko‘rinishda  amalga  oshiriladi:  1)  masshtabli 

fototasvir; 2) metrik fototasvir.