Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 
Jinoyatlarni tergov qilishning xususiy kriminalistik uslubiyotlarini 
tuzish va tasniflash tamoyillari 
 
Tergov amaliyotida har xil turdagi jinoyatlarning oldini olish, 
ularni ochish va tergov qilishni tashkil etish hamda amalda bajarish 
samaradorligini oshiradigan ancha takomillashgan xususiy kriminalistik 
uslubiyotlarni 
joriy 
etish 
jinoyatchilikka 
qarshi 
kurashni 
takomillashtirishning 
muhim 
yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. 
Tergovchilarning ishni tashkil etish bo‘yicha ilmiy asoslangan 
tavsiyalarga bo‘lgan ehtiyojlarni hisobga olib, jinoyatlarni tergov 
qilishning shakl va mazmun jihatidan xilma-xil xususiy uslubiyotlari 
vujudga kelmoqda. 
YAngi xususiy kriminalistik uslubiyotlarni ishlab chiqish quyidagi 
tamoyillar asosida amalga oshiriladi. 
Xususiy kriminalistik uslubiyotlarning nazariy jihatdan 
asoslanganligi. 
Kriminalistik uslubiy tavsiyalar tizimi ilmiy ish 

---

333 
mahsulidir va shu tufayli hamisha nazariy jihatdan muayyan darajada 
asoslangan bo‘ladi. Biroq xususiy uslubiyotlar jinoyatlarni ochish, 
tergov qilish va ularning oldini olish amaliyoti shunday nazariy 
asoslanganlik darajasiga ega bo‘lishni talab qiladiki, toki ularning 
tavsiyalarini qo‘llash tergovning samarali tashkil etilishini ta’minlasin. 
Bunday darajaga, agar xususiy uslubiyotlar faqat tajriba yo‘li bilan 
ishlab chiqilgan qoidalar va amaliyot uchun samarali tavsiyalarni o‘z 
ichiga olgan taqdirda, erishiladi. Kriminalistik uslubiy tavsiyalarning 
tizimi oqilona, tejamli, maqbul bo‘lishi kerak. 
Kriminalistik uslubiy tavsiyalarning muayyanligi. 
Jinoyatlarni 
tergov qilishni tashkil etish – protsessual tartibdagi jarayondir. Uning 
mazmuniga jinoiy qilmishning xususiyatlari, jinoyatning oqibatlari, 
jinoyatchining shaxsi, tergovchining mehnat sharoiti va boshqa shu 
singarilar ta’sir ko‘rsatadi. SHu bilan birga, bir turdagi jinoyatlarni 
tergov qilishda ko‘pgina umumiy xususiyatlar ham mavjuddir, bular – 
tipik tergov tusmollarining mavjudligi, isbotlash predmetining umumiy 
ekanligi, tergov harakatlariga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish 
xususiyatlarining o‘xshashligi va boshqalar. SHu sababli kriminalistik 
uslubiy tavsiyalar imkoni boricha tayin, lekin biron-bir yagona xususiy 
hol uchun emas, balki mazkur turdagi jinoyatlarni ochish, tergov qilish 
va ularning oldini olishni tashkil etish hamda amalga oshirish uchun 
mo‘ljallangan bo‘lishi kerak. Kriminalistik uslubiy tavsiyalarning 
umumiyligi va aniqligi, me’yori ularning amaliyot ehtiyojlari hamda 
nazariy imkoniyatlari bilan bog‘liq ilmiy qoidalarni tavsiflash darajasida 
namoyon bo‘ladi.