Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 
 
 
3-расм. Пойабзал излари, ходиса жойидан 
олинган изнинг қолипи ва текширилувчи 
пойабзал рақамлар билан бир хилдаги 
белгилар кўрсатилган 
4-расм. Оёқ излар йўлкаси 
(ҳарфлар билан ўлчов белгилари 
кўрсатилган) 

---

84 
 
 
Buzish qurollaridan qolgan izlar 
 
Jinoyatchilar binolarga kirish maqsadida turli to‘siqlarni buzib, 
qulflarni turli usullarda ochish va shikastlash yo‘lidan foydalanadilar. 
To‘siqlar o‘z xususiyati, tuzilishi va vazifasi bo‘yicha turlicha bo‘ladi. 
Jinoyatchilar turli predmet – asboblarni jumladan, yog‘och, temir, 
shishalarni qurol sifatida ishlatadilar. Masalan: duradgorlik, slesarlik 
asboblari, uy-ro‘zg‘or va xo‘jalikda ishlatiladigan qurollar, qulflarni 
buzib ochish uchun moslama kalitlar va boshqalar. 
Jinoyatchilar ko‘p hollarda qulflarni buzadilar va ba’zida boshqa 
kalitga o‘xshash moslamalar bilan ochadilar. Qulflarni buzishda ba’zan 
qulf yopiq ilingan holda to‘siq bilan birga ko‘chirib olinadi. Moslama 
kalitlar va boshqa kalitning shakliga o‘xshash asboblar bilan ochilganda 
qulfning ichki qismida tirnalish, sirg‘alish kabi izlar hosil bo‘ladi. Qulfli 
to‘siq buzilganda qattiq metall buyum-asbob bilan qulf biriktirilgan 
eshik-deraza kesakisini ajratadilar. Bunday hollarda to‘siqning o‘ng yoki 
chap qismida botiq izlar hosil bo‘ladi. Qulflar avvalgi holati 
o‘zgarmasdan ilingani bo‘yicha qoladi. 
E'tibor qiling! To'siq bo'lgan ob'ektlarning barchasini ikki guruhga 
ajratish mumkin: 1) turli shakl va tuzilishdagi qulflar; 2) qurilish 
to'siqlari va turli moslamalar, masalan, seyf qutilar, buyum, pul va 
boshqa saqlash qurilmalari.
Ma'lumot uchun! Osma qulflarni buzganda turli slesarlik asboblar 
ishlatiladi. Ombur, nojovka (metall qirqadigan arra) kabilar bilan qulf 
bandi kesiladi yoki lom bilan siqib buzish quroli tekkan joylarda botiq 
yoki yuzaki izlar hosil bo'ladi. qulfning ichki qismidagi ba'zi joylari 
(rigel, prujina tishlari) zararlanadi va qulf ?isman ilingan holda 
saqlanadi. Eshik, deraza, devor kabi to'siqlar buzilganda sindirish, 
buzishga moslashgan asbob-predmetlarni qo'llaydilar. Metalldan 
yasalgan qurilmalarni (seyf, shkaf kabi) buzishda avtogen asbobini 
ham qo'llaydilar.

---

85 
Kesilish natijasida buzish qurollaridan ob’ektlarda ikki tomonlama 
iz qoladi. Qurol eshik oralig‘iga kiritilgan vaqtda eshikning o‘zida 
hamda to‘sinida iz qolishi mumkin. Bunday izlardan ayniqsa buzish 
qurolining uchidan qolgan izlardan, qurol uchi qismining guruh 
mansubligini, shaklini, razmeri, ba’zi vaqtlarda hatto ularning guruh 
mansubligi va aynan o‘zi ekanini aniqlash ham mumkin.