Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Tergovning dastlabki bosqichi 
 
Tergovning mazkur bosqichida quyidagi asosiy vazifalarni hal 
etmoq zarurdir. Sodir bo‘lgan jinoyatning barcha elementlari: qotilning 
shaxsi, jabrlanuvchining shaxsi, qotillikning maqsadi va qasdning 
motivi, jinoiy harakat jabrlanuvchining shaxsiga qarashlimi yoki uning 
jamiyatdagi mavqei-lavozimiga qarshi qaratilganmi, jinoyatni bir shaxs 
yoki guruh tomonidan sodir qilinganmi, qotil topilmagan bo‘lsa uni 
tezkor qidiruv choralarini qo‘llab yashiringan joyini aniqlash va qo‘lga 
olish, jinoyat qurolini topish, g‘arazli maqsadida sodir qilingan qotillik 
ishlari bo‘yicha o‘g‘irlangan, olib ketilgan qimmatliklarni qondirish 
choralari ko‘riladi. 
Tergovni to‘g‘ri tashkil qilish va harakatlarni tegishli oldinma-
ketinlikda olib borish uchun, aniqlanishi lozim bo‘ladigan barcha 
holatlar yuzasidan tusmollar tuzish, tergovni rejalashtirish, tezkor-
qidiruv xodimlari bilan yaqindan hamkorlikda bo‘lish, qotillikning 
murakkab vaziyatlarini tergov qilishda tezkor-tergov guruhini tashkil 
qilish bilan olib borish zarur bo‘ladi. 
Tergovning dastlabki bosqichida kechiktirib bo‘lmaydigan tergov 
va tezkor harakatlarini o‘tkazmoq lozim bo‘ladi. Bulardan birinchi 
navbatda qotillik hodisasi yuz bergan va jabrlanuvchining murdasi 
topilgan joylar ko‘zdan kechiriladi. 
Ko‘zdan kechirish harakatining umumiy tartib qoidalari mazkur 
darslikning taktika qismida to‘la yoritilgan bo‘lib, qotillik jinoyatlarini 
tergov qilishda sodir bo‘lgan hodisaning o‘ziga xos xususiyatlarini 
nazarda tutgan holda, ko‘zdan kechirishning taktika qoidalarini qo‘llash 
bilan yuqorida keltirilgan vazifalarni hal qilmoq mumkin bo‘ladi. 
Jinoyat sodir bo‘lgan joy bilan jabrlanuvchining tanasi topilgan joy 
bir bo‘lsa, ko‘zdan kechirish, murdadan, ya’ni markazdan boshlanmog‘i 

---

361 
ma’qul bo‘ladi, so‘ngra atrof-muhit, jinoyatchining kirish-chiqish 
yo‘llari, izlar, jinoyat quroli va boshqalar ko‘zdan kechiriladi. 
Qotillik jinoyatlari bo‘yicha hodisa joyini ko‘zdan kechirishning 
o‘ziga xos vazifalari mavjud. Birinchi navbatda jinoyat sodir bo‘lgan va 
murda topilgan joylar turli bo‘lsa qon izlarining xususiyatlari, surkalish, 
tomchi kabi shakllari murdaning bir joydan ikkinchi joyga olib kelishda 
hosil bo‘ladi, qo‘shimcha ravishda erda sudralish izlari ham mavjud 
bo‘ladi. Qotillik sodir bo‘lgan joyda topilgan murda yonida qon izlari 
sachrash, oqish va ko‘p miqdorda ko‘lmak shaklda hosil bo‘ladi. Bu 
belgilarning yo‘qligi murda boshqa joydan keltirilgan transport 
vositasida olib kelingan, degan tusmolga asos bo‘ladi. 
O‘lim vaqti murda alomatlari asosida (sovish, kotish, dog‘larning 
hosil bo‘lishi, chirishi va boshqalar aniqlanadi, o‘lim sababi 
jarohatlarning og‘ir-engilligi, oldinma-ketinligi va qanday quroldan 
etkazilganligi, jarohatning qaysi-biri o‘limga sabab bo‘lganligi, murdani 
ko‘zdan kechirishda tibbiyot sohasidagi mutaxassis ishtirokida 
belgilanadi.