Lotin tili va uning tarixi

1. Labor omnia vincit. - Mehnat hamma harsani yengadi. 
2. Non progredi est regredi. - Olg'a intilmaslik orqada qolmoqlik demakdir. 
3.  Verus  amicus  amore,more,ore,    re  cognoscitur.-Sodiq  do'st    mehnatda, 
gapda, mehr-muhabbatda bilinadi. 
Futurum primum indicativi activi et passivi 
(Aniq va majhul nisbatda tugallanmagan kelasi zamon). 
     Kelasi  zamon  kelajakda  bajarilishi  kerak  bo'lgan  ish  harakatni  ifodalaydi.Bu 
zamonni hosil qilish ushun fe'llarning negizi hosil qilinib I- va II- tuslanishdagi fe'l 
negiziga  Ish.birlikda  -b-,  qolgan  shaxslarda  -bĭ-,  III-  sh.ko'plikda    esa  -bu- 
suffikslari qo'shilib so'ngra nisbat qo'shimchalari qo'shiladi. 
     III  -chi  va  IY-chi  tuslanishdagi  fe'llarning  negiziga    ikkala  nisbatda  I-sh. 
birlikda          -a-,  qolgan  shaxslarda  esa  -e-    suffiksi  qo'shilib  so'ngra  nisbat 
qo'shimchalari qo'shiladi.  
   Eslatma: Uchinchi tuslanish fe'l negizidagi tematik qisqa  -e- unlisi unli oldidan 
kelganda tushurib qoldiriladi. 
      Majhul  nisbat  ham  aniq  nisbatdan  hosil  qilinadi,  faqat  birinchi  va  ikkinchi 
tuslanish fe'llarida II- shaxs  birlikda fe'l negizifa – bĕ - suffiksi qo'shiladi.                              
 
 
Misol :                   ambulare,1  - sayr qilmoq 
             gen. activum                                  genus  passivum 

---

 
45 
            sing.                 plur.                  sing.                   plur. 
I.   ambula-b-o       ambula-bĭ-mus     ambula-b-or   ambula-bĭ-mur 
II   ambula-bĭ-s       ambula-bĭ-tis       ambula-bĕ-ris ambula-bĭ-mini 
III. ambula-bĭ-t        ambula-bu-nt      ambula-bĭ-tur ambula-bu-ntur 
            docere,2- o'qitmoq 
          gen. activum                                       gen.passivum 
          sing.          plur.                          sing.                        plur. 
I.    doce-b-o          doce-bĭ-mus          doce-b-or             doce-bĭ-mur 
II.   doce-bĭ-s          doce-bĭ-tis             doce-bĕ-ris           doce-bĭ-mini 
III.  doce-bĭ-t           doce-bu-nt            doce-bĭ-tur            doce-bu-ntur 
 
                 vincere,3 - g'alaba qilmoq 
                  gen.activum                             gen. passivum 
              sing.              plur.   
 
      sing.         plur. 
I.    vinc-a-m               vinc-з-mus            vinc-a-r       vinc-ĕ-mur 
II.   vinc-e-s                 vinc-з-tis               vinc-e-ris    vinc-ĕ-mini 
III.  vinc-e-t                  vinc-з-nt               vinc-e-tur    vinc-ĕ-ntur 
 
                venire - kelmoq 
                 gen. activum                            gen. passivum  
             sing                   plur.                  sing.        plur. 
I.     venо-a-m             venо-з-mus          veni-a-r      veni-з-mur 
II.    venо-e-s              venо-з-tis              veni-e-ris   veni-з-mĭni 
III.   venо-e-t               venо-з-nt               veni-e-tur  veni-з-ntur 
 
 
 
Noto'g'ri tuslanuvchi -esse- fe'li kelasi zamonda quyidagicha tuslanadi: 
                  sing.                    plur. 

---

 
46 
           I.     ero                       erimus 
           II     eris                      eritis  
           III.   erit                      erunt