Lotin tili va uning tarixi

1- mashq. Fe'llarni Imperfectum zamonida aniq va majhul nisbatda tuslang: 
  monstrвre 1, vivĕre  3, timзre 2 , scоre 4. 
2- mashq. Fe'llarning formasini aniqlab tarjima qiling: 
   ornвt,  vidзmus,  premзbam,  ornabвt,  erat,  sunt,  vidзbвmus,  capiвbant, 
punоebamĕni, vincĭs  facĭo, dabuntur, capiзbatur, erвtis, vidзbзmur, portabвntur. 
         Maqol    va matallar 
1. Homines dum docent, discunt.- Odamlar o'rgatib o'rganadilar. 
2. Carpe diem. - Bugungi ishni ertaga qo'yma. 
3. Non omne,quod nitet aurum est .- Yaltiroq narsalar oltin bo'lavermaydi. 
  
Modus imperativus                                                                                                              
(Buyruq mayli) 
   Buyruq  mayli  iltimos  qilish  va  buyurish  kabi  ma'nolarni  anglatib,  lotin  tilida 
ikkinchi  shaxs  birlik  va  ikkinchi  shaxs  ko'plikka  qaratilgan  bo'ladi.  Bu  so'z    - 
imperare-  so'zidan olingan bo'lib " buyruq bermoq" ma'nosini ifodalaydi.  
  Buyruq mayli birlik formasini hosil qilish uchun fe'llarning noaniq formasidan –
re- qo'shimchasi olib tashlanadi. 
      cantare – kuylamoq -re - canta ! - kuyla 
      valзre   - sog' bo'lmoq - re - vale!-sog' bo'l 

---

 
43 
      scribзre-yozmoq  -re - scribe! -yoz 
      finоre - tugatmoq - re- fini!- tugat 
      esse - bo'lmoq  - noto'g'ri fe'l  -   es!- bo'l 
 
Buyruq  mayli  ko'plik  formani    hosil  qilish  uchun  fe'llarning  buyruq  mayli  birlik 
soniga  - te- qo'shimchasini qo'shish bilan yasaladi. Uchinchi guruhdagi qisqa ĕ     i    
ga aylanadi: 
     canta!- canta-te!  -  kuylang 
     valĕ! - vale -te! - sog'  bo'ling 
      scribĕ!- scrib-i-te! -- yozing 
       finо!- finо-te! - tugating. 
        es! - es-te! - bo'ling     
    Buyruq maylini inkor formalari alohida ishlatiladi. U asosan noto'g'ri fe'l – nolo        
(hohlamaslik),  birlikda  -noli,  ko'plikda  -nolite    inkor  so'zlari  olinib,  asosiy 
tuslanuvchi fe'lning noaniq formasini qo'shish bilan hosil qilinadi. 
  Noli cantare!  - kuylama           Nolite cantare! -- kuylamang 
  Noli valзre! - sog'  bo'lma         Nolite valзre!  -- sog'  bo'lmang 
  Noli scribзre!- yozma                Nolite scribзre!-- yozmang 
  Noli finоre! - tugatma                 Nolite scribĕre! -- tugatmang