Lot silex chaqmoqtosh silikat kislotalarning tuzlaridan iborat murakkab

---

Silikatlar
Silikatlar
(lot. silex chaqmoqtosh) — silikat kislotalarning tuzlaridan iborat murakkab
moddalar. Kristallar shaklidagi S. tabiiy birikmalar ichida juda koʻp uchraydi. Tabiiy S.ning
kimyoviy tarkibi va tuzili shi juda murakkab boʻlganligidan ularni faqat rentgen analizi
yordamida oʻrganish mumkin. S.ning struktura nazariyasiga koʻra, barcha kristall shakldagi S.
asosini [SiOJ4~ tarkmbli tetraedrlar tashkil qiladi. Tetraedrning markazida Si4+ ioni boʻlib, uni
4 ta kislorod ioni qurshab olgan. S. tabiatda turli sharoitlarda hosil boʻlishi mumkin. S. otqindi
va metamorfik togʻ jinslarni tashkil etuvchi minerallardir; baʼzi S. (mas, gillar, seolitlar) nurash
natijasida hosil boʻladi. S.ning xossalari ularni tashkil etuvchi tetraedrlarning xiliga, tarkibida
suv boryoʻkligiga va boshqa omillarga bogʻliq. Koʻpchilik S. kimyoviy jixatdan barqaror; ular
kislotalar taʼsiriga chidamli. Ularning rangi tarkibidagi kationlar tabiatiga boglik,. S.ning
qattiqligi Moos shkalasi boʻyicha 4 dan 7 gacha, zichligi 2—4 g/sm³. S.da izomorfizm xrdisasi
keng tarqalgan; shunga kura, turli S. oʻzaro izomorf aralashmalar (maye andaluzit, sillimanit,
kianit va b) hosil qiladi. S. tabiatda keng tarqalgan boʻlib, Yer pusti massasining 3/4 qismini
tashkil etadi. Barcha maʼlum minerallarning taxminan 1/3 qismi S.dir. S.ning sanoat
miqyosidagi ahamiyati katta. Ularning baʼzilari xom ashyo, ruda (nikelning silikatli rudalari,
berilliy, litiy S. va h.k.), baʼzilari nometall foydali qazilma (mas, slyuda, talk, gil, dala shpatlari,
asbest) va qurilish materiali (granit, bazalt va boshqalar), qimmatbaho va ziynat toshlari
(zumrad, topaz, granat, berill va boshqalar) sifatida ishlatiladi. S. parchalanishi natijasida
kvars (qum) SiO2 hosil boʻladi; alyumosilikatlar parchalanganida esa, kum va kaolin
H4Al2Si20 hosil buladi.
Tabiiy S. bilan bir qatorda sunʼiy S.ning ham a.hamiyati juda katta. Tabiatdagi deyarli barcha
S, shuningdek, tabiatda uchramaydigan yoki kam uchraydigan S. sunʼiy usulda olingan. Sunʼiy
S. tarkibi va tuzilishi jihatdan maʼlum darajada bir xil boʻlganligi uchun ularning xossalarini

---

 
Soʻnggi tahrir 6 oylar avval
 
MalikxanBot
 tomonidan amalga oshirildi
oʻrganish osonroq. Sunʼiy Sdan, ayniqsa, shisha, sement, keramika, sir, olovbardosh
materiallar va boshqalarning ahamiyati muhim.
Komil Tojiyev.
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Silikatla
r&action=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin.
 
Bu andozani 
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Silikatlar&oldid=2288243
" 
dan olindi 

---