Lot contlictue ixtilof, toʻqnashish 1 qarshi tomonlar, fikrlar

---

Konflikt

Konflikt (lot. contlictue — ixtilof,

toʻqnashish) — 1) qarshi tomonlar, fikrlar,

kuchlar toʻqnashuvi; 2) adabiyot va

sanʼatda — badiiy asar mohiyatida yotgan

ziddiyat, personajlarning oʻzaro

toʻqnashishi, ixtilofi. K. epik asarlarga

nisbatan qoʻllanadi, lirik asarlarda esa u

kolliziya, kechinma, fikr oqimi tarzida

namoyon boʻladi. K.ning 3 xil koʻrinishi

mavjud: asar qahramonlarining birbirlari

bilan toʻqnashuvi, kurashi; shartsharoit,

muhit bilan toʻqnashuv; oʻz-oʻzi bilan ichki

---

kurash. Dramaaa K. hara-katni

rivojlantiruvchi, keskinlashtiruvchi

xususiyatga ega. K.da yozuvchining

dunyoqarashi, voqelikni, hayotni, dunyoni

va insonni qanday idrok etishi va

tushunishi namoyon boʻladi.

Dramaturgiyada "tashqi" K.ga keng oʻrin

beriladi, bunda qahramonlar oʻzaro bir-

biri bilan ixtilofda, kurashda boʻladi,

"ichki" K.da esa qahramonning oʻz

burchini his etishi bilan ojiz ruhiy tomoni,

hissiy iztiroblari, holati oʻrtasidagi

ziddiyat tarzida koʻrinadi. Mazmuni,

yoʻnalishi nuqtai nazaridan K.ning

maishiy, axloqiy, ijtimoiy, siyosiy, falsafiy

va boshqa turlari mavjud. Voqealar rivoji

davomida ijtimoiy K. siyosiy K.ga, siyosiy

---

K. falsafiy K.ga aylanishi mumkin. Katta,

oʻtkir gʻoyalar uchun keskin kurashga

asoslangan toʻqnashuvda fojiaviy ruh

ustun boʻlib, fojiaviy K.ni tugʻdiradi yoki

kulgili, oʻtkir hajviy yoʻnalishdagi vaziyat,

holat, voqealar kulgili ruhni hosil qiladi.

K.ning mohiyati zamon, makon bilan jips

bogʻliq. Shunday K.lar boʻladiki, davr

oʻtishi bilan ular barham topadi. Mac,

qad. dunyoda yaratilgan asarlar K.ti

zaminida taqdir taqozosi turgan boʻlsa,

oʻrta asrlardagi asarlarda ilohiy kuch

bilan insondagi shaytoniy hirs K.ning

asosini tashqil etadi. Romantizm davrida

voqelik, muhit, shart-sharoit bilan ideal

oʻrtasida, yaxshilik bilan yomonlik, ruhiy

erkinlik bilan turmush tashvishlari

---

oʻrtasidagi ziddiyat hukmronlik qilgan,

realizm tantana qilgan davrda inson

mohiyati, uning istagi, imkoniyati bilan

ijtimoiy-tarixiy shart-sharoit zaminida K.

yuzaga kelgan. Shunday boqiy mavzular

borki (mas, saxiylik va xasislik, vafodorlik

va bevafolik, tiriklik va oʻlim), boʻlarda K.

har bir davrning maʼnaviy, ruhiy talab va

ehtiyojlaridan kelib chiqib talqin qilinadi.

Shoʻrolar davrida — sotsialistik realizm

metodi hukmronlik qilgan davrda K.

zaminiga ijtimoiy-sinfiy antagonizm

qoʻyilgan va bu ziddiyatning inqilobiy yoʻl

bilan yechilishi talab qilingan, individual

axloq bilan jamoa ongi oʻrtasidagi,

xususiy mulkchilik ruhiyati bilan jamoat,

xalq manfaati oʻrtasidagi kurash tarzida

---

qoʻyilgan. Shoʻro tuzumini tanqid qilish

man etilgan va shu tufayli adabiyotda,

ayniqsa dramaturgiyada K.sizlik

"nazariya"si kelib chiqqan. Hayotdagi

keskin ziddiyatlarni chetlab oʻtish,

voqelikni, hayotni boʻyab koʻrsatish,

insonni shunchaki bir qoʻgʻirchoq, robot

tarzida koʻrsatish bu davr adabiyotining

bosh belgisi boʻlgan. Milliy mustaqillik

tufayli oʻzbek adabiyoti va sanʼatining

ijodiy usuli realistik metod boʻlib qoldi,

hayot va insonni haqqoniy tasvirlash,

voqelikdagi ziddiyatlar kulami va

mohiyatini teran ochish, inson va

jamiyatning kamol topishidagi

qiyinchiliklarni, murakkab jarayonlarni

oqilona tasvirlash yagona mezonga

---

aylandi. Ammo yozuvchi, sanʼatkor

voqelikdagi ziddiyatlarni qanday boʻlsa,

shundayligicha badiiy asarga

koʻchirmaydi, aksincha, ularni tanlab

oladi, umumlashtiradi, yanada

keskinlashtiradi, ular maʼnosi, mohiyatini

ochadi, tushuntiradi.

Sadohiddin Mamajonov.

[1]

1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-

yil

Manbalar

---

Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga

ishorat yoʻq. 

Siz ularni topib va ushbu maqolaga

qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz

mumkin.

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

---

  Soʻnggi tahrir 5 yillar avval Ximik1991Bot tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin. 

Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Konflikt&oldid=1808910

" 

dan olindi