Лойиҳа Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик университети

Германия
нинг “Рақобатни чеклашга қарши” Қонунида кичик 
ва ўрта бизнес субъектларини ҳимоя қилиш, монополияга қарши 
чоралар белгилаш, рақобатни қўллаб-қувватлаш билан боғлиқ 
махсус нормалар белгиланган. Улар соғлом рақобатни таъминлашга 
хизмат қилади. 
Буюк Британия
да рақобатни ҳимоялашдан кўзланган асосий 
мақсад маҳсулотлар, ишлар ва хизматлар сифатини яхшилаш ҳамда 
истеъмолчилар 
учун 
танлаш 
имкониятини 
кўпайтириш, 
инновациялар 
ва 
инвестициялашни 
жорий 
этиш 
учун 
рағбатлантиришни 
таъминлаш, 
Буюк 
Британия 
халқаро 
компаниялари обрўсини юксалтиришга қаратилгандир. 
Россия 
Федерацияси
да 
субъектларнинг 
бозордаги 
устунлигидан ғараз ниятларда фойдаланиши 
доминант
хўжалик 
субъекти ёки бир неча хўжалик субъектларининг товар бозорида 
ўрнини босувчилар йўқлиги туфайли бозорга ва унда фаолият олиб 
бораётган субъектларга ўзининг таъсирини ўтказиш имконини 
берувчи ҳолатдир. 
Доминант ҳолат субъектнинг бозордаги улуши 65% ва ундан 
кўп бўлгандагина тан олинади, агар хўжалик субъекти доминант 

---

62 
ҳолатда эмаслигини исботлаб берса, бундан мустасно бўлади. 
Лекин, хўжалик субъектларининг бозордаги улуши 65% дан кам 
бўлган ҳолатда ҳам устун ҳолат булиши мумкин. Бундай ҳолатда 
антимонопол органлар томонидан унинг бозордаги улуши 
барқарорлиги ва бошқа фирмаларнинг бозорга киришини 
қийинлаштириши мумкинлигини исботлаши керак. 
Агар хўжалик субъектининг бозордаги улуши 35% дан кам 
бўлса устун ҳолатга эга бўла олмайди. 
Россия Федерацияси “Товар бозорлари монополистик 
фаолиятни чеклаш ва рақобат тўғрисида”ги қонунда устунлик 
ҳолатида бўлган хўжалик юритувчи субъектларнинг рақобатни 
чекловчи, четлаштирувчи ва бунга йўл қўймасликка қаратилган 
ҳаракатини таъқиқлайди. Бу каби ҳаракат ёки ҳаракатсизлик 
ҳолатига қуйидагилар киритилган: 

бозорда тақчилликни қўллаб-қувватлаш ва яратиш 
мақсадида жавобгар сонини камайтириш ва бунинг натижасида 
нархларнинг кўтарилиши; 

товар бозорида бир субъектнинг бошқасига нисбатан 
нотекис ҳолатга тушурувчи ҳолатни яратиш; 

бозорга кириш (чиқиш) тарафларнинг тўсиқларнинг 
яратилиши; 

монопол даражасида юқори ва паст нархларнинг 
қўйилиши ва бошқалар.