Logopedik ritmika

Nutqsiz o‘yinlar
. Hayron qolish, xafa bo‘lish, qo‘rquvni ko‘rsatish. 
Nutqli o‘yinlar 
“Ayiqchani silab qo‘y” 
Ayiqcha baland kubning ustida turibdi. Tarbiyachi yoki pedagog keng uzun doskani 
kubning yonida turgan gimanastika o‘rindig‘ining ustiga qo‘yadi. Bu “tepalik”. Bolalar 
tepalikning yonida: “Bizning ko‘p bolajonlar ayiqchaning oldiga tepalikdan o‘tib boradilar”, deb 
galma-galdan “tepalik”ka chiqib undan yugurib tushadilar (musiqa turli tempda), ayiqchani silab 
qo‘yib stulchalariga o‘tiradilar. Pedagogning signaliga hamma ayiq yoniga keladi va “Biz 
ayiqning yoniga yugurib boramiz, hayqirib yuborsa qochamiz” deydi. Bolalarda bittasi “Rrr” deb 
signal beradi, bolalar har tomonga qochadilar. Yangi vazifa ayiqchaning oldiga u “eshitib 
qolmasligi” uchun juda sekin borish.
“Poezd” 
Bolalar harakat qilayotgan poezdni tasvirlaydilar. Qo‘llari tirsaklarida bukilgan,
qisilgan mushtlari bilan to‘rtta aylana harakat qiladilar – g‘ildiraklar harakatini tasvirlab 
oldinga, pastga, salgina orqaga, salgina yuqoriga, oldinga, pastga, orqaga va boshqalar. Qo‘lning 
har bir aylana harakati birinchi tovushda ozgina aksent bilan [«ch»] tovushi davom etadi: 
Poezd harakati ritmiga taqlid qilib, birinchilarini aksent bilan 

---

chk
tovushini uchtalab bir guruhga birlashtirish: 
Oyoqlarini poldan ko‘tarmasdan bolalar oyoqlarining tumshug‘ida mayda qadamlar 
bilan harakat qiladilar. Har bir qadam bitta 
“chk”
yoki bitta 
“ch”
ga mos keladi.
a)
qadam qadam qadam qadam va ikkinchi marta ham o‘shanday; 
b) qadam qadam qadam qadam qadam qadam qadam qadam 
Oyoqlar harakati kerakli tempda qayta ishlanganida, mashqi yaxshi qo‘llar harakati 
ham qo‘shiladi: 
a)
qo‘llar bilan aylana qo‘llar bilan aylana; 
b)
qo‘llar bilan aylana – takrorlanadi. 
qadam qadam qadam qadam qadam qadam
Umumiy harakatlarni rivojlantirish uchun ustki qo‘l-oyoqlar, panja, barmoqlar uchun; 
pastki qo‘l-oyoqlar uchun; tayoqcha, koptok bilan qarshilikni yengib chiqish mashqlarlari; gavda 
uchun mashqlar kabi harakatli o‘yinlar tavsiya etiladi. Musiqa ostida polda doskachalar 
ko‘rinishidagi to‘siqlar izidan; chizilgan yo‘l bo‘yicha; oyoq tumshug‘ida, tovonida, butun 
tovonda yurish keng qo‘llaniladi.
Uchinchi davr
. Bu davrda logopedik ish dizartriyada azob chekayotgan bolalar bilan 
logopedik ritmika vositalari, nutq ko‘nikmalarini mustahkamlash, harakat qobiliyatlarini va 
jamoaviy o‘zaro munosabatlarni, jamoada muloqot mahorati bilan amalga oshiriladi. Shu 
maqsadda qo‘shiq aytish bilan o‘yinlar, qoida bilan harakatli o‘yinlar (syujetsiz, syujetli, sport 
o‘yinlari elementi bilan), dramatik o‘yinlar o‘tkaziladi.