Lobaratoriya n-1

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI

“PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA” kafedrasi

“SHAXS PSIXOLOGIYASI”

fanidan laboratoriya ishlari

Tuzuvchi : O’.Adamova

Urganch 2009

LOBARATORIYA № 1.


MAVZU; Endopsixiqk va Eqzopsixika xaqida tushuncha berish.(mavjud bo`lmagan hayvon tasviri misolida).
MAQSAD; Talabalarga mavzu yo`zasidan bilim va tushunchalar berish;ularga o`z ichki " men" ning mohiyati
va shu "men"da o`zini anglash, baholash va shu bilan birga o`zgalarni ham tushunish ularning ichki
kechinmalarini his qilishga o`rgatish; bo`lajak o`qituvchi psixolog sifatida o`quvchi bilan ishlay olish
ko`nikmasini shakllantirish.
Tadqiqot uchun zarur jihozlar ; Mavjud bo`lmagan hayvon testi metodiqksining yozma varianti. Plaqat ,
marker
Darsning borishi ; o`qituvchi talabalarga mavjud bo`lmagan hayvon testining borishi , tartib qoidalarini
tushuntiradi. kerak bo`lsa daftarga yozdiradi .
Bu metodika har bir talabadan ma`suliyat bilan o`ziga baho berishni, o`zini har bir xarakatining kuchli-kuchsiz tomonlarini ilg`ab olishga yordam beradi.
Uyga vazifa shu metodikadan foydalanib o`quvchilar shaxsini o`rganib kelish.
Mashg`ulot yaknida talabalar o`z-o`zlarini baholaydilar. Baholashda testda juda kop elementlarni to`plagan
fantaziyasi boy rasmga antiqa nom bergan talabalarga yuqori besh ball bilan baholanadi.
Elementlari soniga qo`ra 4,3 ball bilan baholanadi.
LOBARATORIYA N-2.


MAVZU ; Chet el psixologiyasida shaxs nazariyalari ( Ayzenq testi misolida )
MAQSAD ; Talabalarga mavzu yo`zasidan tushuncha berish ;Chet-el psixologiyasida shaxsni o`rganish uchun
ishlab chiqilgan metodikalaridan na`munalar keltirish, misollar berish talabalarni shaxsni o`rgauvchi testlarni
koplab topib kelish va o`rganishga undash.
Tadqiqot uchun zarur jihoz ; Ayzenk testining matni, plaqat, marker.
Tadqiqotning borishi ; O`qituvchi talabalarga chet-el ko`zga ko`ringan psixolog olimlarning shaxs nazariyasi
bo`yicha olib borgan tadqiqotlari va fanga qo`shgan hissalari haqida gapirib beradi va shaxsni o`rganuvchi
metodikalarni nomma-nom sanab o`tadi, bugun o`rganmoqchi bo`lgan metodika Ayzenk testining mohiyati
va uning borishi bilan talablarni tanishtiradi.
(Ayzenk testi sovlnomasi matni)
Darsning yakuni ;
Bu metodikani darsda qo`llash har bir talabadan ma`suliyat bilan darsga yondashish va o`zlari ham bu
metodikani qo`llab tajribada sinab ko`rishga undash.
Uyga vazifa ; Ayzenk metodikasini o`quvchilarda qo`llash va natijalarni baholash.
Ayzenk testi.
Ayzenk shaxs savolnomasi /Ayzenk Personality inventoru yoqi EPI/ insonning individual psixolgik
xususiyatlarini, shuningdek uning asosiy shaxsiy jixatlari ekstravertlik, intravertlik va
turgunliqni urganishga muljallangan. / HAyzenk, 1963/. Kattalarga muljallangan "A" va "V"
variantlari va bitta bolalar varanti mavjud. 45 savoldan iborat bulib, 24 savol ekstravert
intravertliqini aniqlashga va 24 savol neyrotizimni aniqlashga muljallangan, shuningdek 9 savol
"yolgonchilik" shkalasidan iborat bulib, sinaluvchining qay darajada xaqqoniy javob berayotganini
aniqlash mumkin. "Kalit" bilan mos tushgan javoblar 1 ball bilan baxolanadi. / "Xa" yoki "yuq "
javoblari /. 12 baldan ortiq kursatqich interavetlikdan dalolat beradi. Neyro tiziim /turgunlik/
shkalasi buyicha 12 baldan ortiq kursatqichi xissiy notugrilikni aks ettiradi. Yolgonchilik shkalasi
buyicha 4-5 ball. Tanqidiy kursatkich bulib, sinaluvchining savollariga faqat "yaxshi" javob berishga
moyilligidan dalolat beradi. Bu esa neyrotiziim, eqstra va interaversiya shkalalalari buyicha
kursatkichlarning ishonchliligiga ta'sir qiladi.
Qoidaga kura, sinaluvchi savollarga javob berganda, unda aks etgan xulq-atvor modelini
tasdiqlaydi yoki inkor etadi. Maxsus kalit jadval yordamida ekstraversiya, intraversiya, turgunlik
omillarini aks ettiriuvchi xarakterli xususiyatlar aniqlanadi.
Kalit
Shkala Savol nomerlari
Ekstra interaversiya Xa-javoblar
1 3 9 11 14 17 19 22
3
25 22 30 5 38 41 43
46 49 53 57 15
Yuq-javoblar
6 33 51 53 59
Turgunlik 2 5 7 10 13 34 18 21
23 26 26 31 52 37 39
42 45 47 50 54 56
58 60
Samimiy emasliqqa moyillik (yolgonchilikka) 8 16 24 28 44 4 12 20 32 36 40 46
Tipik ekstravert- boshqa odamlarga tez kirishib keta oladigan inson, boshqa odamlar bilan muloqot qilishga, yangi ta'surotlarga doimo intiluvchi odam. U ulfatlarini yoqtiradi, kup dustlari va tanishlari bor, beparvo, umid ishonch bilan tulgan, kulishni yoqtiradigan odam. Tajavvuzkor, serjaxl, ta'sirchan inson bulib, qupincha daqiqa ta'sirida xarakat qiladi. Xis-tuygularini qattiq nazorat qila olmaydi, tanishuvch odatda yaqinlashish uchun birinchi So`z boshlaydi. Yolgiz ishlashni va
shugullanishni yoqtirmaydi.
Tipik - intravert-qiyinchilik bilan muloqotga qkriuvchi, uyatchan, ogir, o`z ichqi dunyosiga kumilgan, o`z-o`zini kuzatadigan, tupuq odam. Yaqin odamlaridan boshqa xammadan ajralgan inson. U o`z
xaraqatlarini oldidndan rejalashtirib oladi, kutilmagan natijalarga ishonmaydi. U qo`zgalishni, tartibni yoqtirmaydi, xayotga jiddiy. U xis-tuygularini qattiq nazorat ostiga olgan, kamdan-kam jaxli chiqmaydi, qizishib qktmaydi, muloqatdagi va janjallardagi qelishmovchiliqlarni jim turib tuxtashishga intiladi. U diqqatini quchli bir joyga tuplaydigan va qam xaraqat talab faoliyat turlarini yoqtiradi.
Tipiq eqstravert va intravert qolgan boshqa qupchiliq odamlar joylashidigan qutblar xisoblanadi.
Ayzenk savolnomasi buyicha tipiq nevrotiq qisman Freyd goyalari asosida ishlangan bo`lib, ongliliq va ongsizliq urtasida Yerqin nizolar xaraqterlaydi, shuning uchun xam salbiy xis tuygularni yomon boshqaradi.Xissiy noturgunliq odatda insonning gap qutara olmasligi bilan boglangan bulib, u o`ziga ishonmaydi,boshqa odamlarni yordamiga yeqi qullab quvvatlashiga doim muxtoj, uning qayfiyati o`zgaruvchan. U qupincha boshqa jiddiy asos bulmasada o`zini
baxtsiz,nimadandir boshqalardan yemon xis qiladi,ba'zan u o`zini aybdor xis qiladi. U orzu qilingan xar narsadan shubxa qilishni yeqtiradi,jizzaqi bulib turadi. Nevrotiq odatda boshidan qechirgan qungilsizliqni o`zoq vaqt eslab yuradi,muvofaqiyatsizliqdan qurqadi. Unga qaror qabul qilish qiyin, vaziyat shuni talab etsada, o`z niyatlaridan voz qechishi qiyin. Nevrotiq uchun tashqi
psixiq funqsiyalarni tuliq saqlash xos. Xissiy turgun inson o`z xissiy xolatini boshqara oladi, odamlar bilan bir xil muloqatga
qirishadi. Uni muvozanatdan chiqarish qiyin. U boshqalar tomonidan doimiy qullab-quvvatlashga muxtoj emas, jizzaqi emas.
"Elgonchiliq" shqalasi buyicha samimiy emasliq bu o`ziga xos da'vogarliq bulib, o`z ijobiy xislatlarini ortiqcha baxolash, o`zini yaxshi qursatishga intilishdir. Qupincha anglamasdan sodir buladi.
Noturgunliq
Tez xafa buladigan Sezgir
Tashvishli Notinch
Qup uylanadigan Jaxli tez
Umidsizlangan Ta'sirchan
Muloyim O`zgaruvchan
Odamga qushilmaydigan Umid,ishonch bilan tulgan
Yuvosh Tashqi ta'sirlarga beriluvchan
Melanxoliq Xoleriq
Intravertliq___________ ____________Eqstravertliq

Flegmatiq Sangviniq

Sust Muloqatga qirishuvchan
Extiyotqor Aloqa qiluvchi
Aqlli Qup gapiruvchi
Xayrixox Qungilchan
Tinchliqni istovchi Erqin
O`zini nazorat qiluvchi Quvnoq
Ishonuvchan,boshqaruvchi Xavotirlanmaydigan
Umid qiluvchi,bosiq Peshqadamliqqa intiluvchan
Turgunlik
Yuqorida qayd etilgan shaxs xulq-atvori steriotiplari faqatgina tugma xislatlar natijasi emas, balqi muxit ta'sirining natijasidir.
AYZENQ ShAXS SAVOLNOMASI/Bolalar varianti/.
1. Atrofingizda shovqin va betartib xaraqatlarni yeqtirasizmi?
2. Sizni qullab-quvvatlaydigan dustlarga qupincha muxtoj bulasizmi?
3. Darsda nima xaqidadir surashsa, xar doim tez javob topa olasizmi?
4. Ba'zan jaxlingiz chiqib, qo`zgaluvchan bulganmisiz?
5. Qayfiyatingiz qupincha o`zgarib turadimi?
6. Boshqa bolalar bilan uchrashgandan qura, yelgiz o`zingiz bulganingiz quproq yeqadimi?
7. Ba'zan turli fiqrlar sizga uxlashga xalaqit beradimi?
8. Xar doim sizga aytilgan narsani darrov bajarasizmi?
9. Qimningdir ustidan xazillashishni yeqtirasizmi?
10. Buning uchun sabab bulmasada, siz o`zingizni baxtsiz xis qilgansizmi?
11. Siz quvnoq odammisiz?
12. Siz qachondir maqtabdagi tartibni bo`zganmisiz?
13. Sizga qup narsa ta'sir qiladimi?
14. Sizga xamma narsani tez bajaradigan ish quproq yeqadimi?
15. Xaqiqatda ruy bermasdan oxiri yaxshiliq bilan tugasada, xar qanday qurqinchli
xodisalardan xayajonlanasizmi?
16. Sizga xar qanday sirni ishonib aytish mumqin.
17. Zeriqib utirgan bolalarni quldira olasizmi?
18. Ba'zan xech qanday sababsiz yuragingiz tez urib qetadi?
19. Qim bilandir dustlashish uchun birinchi xaraqat qilasizmi?
20. Qachondir yelgon gapirasizmi?
21. Siz bajargan ishdan odamlar qamchiliq topishsa, qattiq xafa bulasizmi?
22. Dustlaringiz bilan xazillashishni, qulgili voqealar aytib berishni yeqtirasizmi?
23. Qupincha xech qanday sababsiz o`zingizni charchaganday xis qilasizmi?
24. Siz avval darslaringizni tayyorlab olib, qeyin uynaysizmi?
25. Odatda siz quvnoq va xammadan xursandsiz?
26. Siz tez xafa bulasiz?
27. Boshqa bolalar bilan uynashni va gaplashishni yeqtirasizmi?
28. Yaqinlaringizni uy ishlariga yerdamlashish xaqidagi iltimoslarni xar doim bajarasizmi?
29. Ba'zan boshingiz qattiq aylanadimi?
30. Qimningdir ustidan qulishni, qiyin axvolga solib quyishni yeqtirasizmi?
31. Qupincha siz nimadir joningizga teqqandeq, o`zingizni xis qilasizmi?
32. Ba'zan siz maqtashni yaxshi qurasiz?
33. Boshqa odamlar orasida qupincha jim turasiz?
34. Ba'zan siz quchli xayajonlanganingizdan, joyingizda utira olmaysiz?
35. Nimanidir xal qilishga tez qirishasiz?
36. Ba'zan uqituvchi sinfda bulmaganida, tupolon qilasiz?
37. Qupincha qurqinchli tushlar qurasiz?
38. Dustlaringiz, tanishlaringiz, dugonalaringiz orasida xama narsani unitib chin yuraqdan
qula olasiz.
39. Sizni nima bilandir osonliqcha xafa qilish mumqin.
40. Qim xaqidadir yemon gapirishga tugri qelganmi?
41. O`zingizni beparvo, begam insonman deya olasizmi?
42. Emon axvolga tushib qolganingizdan, qupincha xayajonlanib yurasizmi?
43. Shovqinli, quvnoq uyinlarni yeqtirasizmi?
44. Sizga berilgan xamma narsani yeysizmi?
45. Nima xaqidadir iltimos qilishsa, yuq deya olmaysiz.
46. Tez-tez mexmonga borishni yeqtirasiz.
47. Shunday daqiqalar buladiqi, yashagingiz qelmaydi.
48. Qachondir ota-onangizga qupol gapirganmisiz?
49. Sizni quvnoq bola deb xisoblashadi.
50. Dars tayerlaetganingizda qupincha chalgiysiz?
51. Umumiy xursandchiliqda ishtiroq etishdan qura,chetda utirib tamosha qilishni yeqtirasiz.
52. Xar xil fiqrlardan odatda uyqungiz qelmaydi?
53. Odatda sizga topshirilgan ishni yaxshi bajara olishingizga ishonasiz?
54. Qupincha o`zingizni yelgiz xis qilasiz?
55. Notanish qishiga birinchi bulib gap boshlashga uyalasiz?
56. Qupincha qech bulganda nimanidir bajarishga qirishasiz?
57. Qachondir bolalar sizga baqirishsa, siz xam ularga javoban baqirasiz.
58. Ba'zan xech qanday sababsiz o`zingizni juda xursand yeqi xafa sezasiz?
59. Mexmonda, archa bayramida chin dildan xursand bulish mumqin emas, deb xisoblaysiz?
60. Qupincha sizga nimanidir uylanmasdan bajarganingiz uchun xavotirlanishga tugri
qeladi?