Липидларнинг биологик ахамияти. Липидларнинг транспорт шакли бизнинг организмимиздаги ёғлар – фойда ёки зарар?

ЛИПИДЛАРНИНГ БИОЛОГИК АХАМИЯТИ. ЛИПИДЛАРНИНГ ТРАНСПОРТ ШАКЛИ

Бизнинг организмимиздаги ёғлар – фойда ёки зарар?

Ёғлар хар доим хам организм учун зарарли бўлган озиқ-овқат махсулотлари саналган ва баъзи пархезшунос олимлар ушбу нуқтаи-назарга эга, яъни ёғлар истеъмолини камайтириш тарафдорлари.
Хақиқатдан хам шундайми?

Бизнинг организм учун ёғ нима учун зарур?

- Ёғлар – бу асосий энергия таъминотчиси (тахминан 30%)
- Териоасти ёғ клечаткасини хосил қилади, аъзо ва тўқималарни механик таъсирлардан химоя қилади, иссиқлик изоляцияси
- А, D, Е, К витаминлар, хамда минералларни ташувчилари хисобланади, чунки ёғларсиз улар организмда ўзлаштрилмайди
- Хужайра мембраналари таркибига киради (ХС)
- Организмда жинсий гормонлар ишлаб чиқарилади (репродуктив даврда жинсий гормонлар миқдорини сақлаб туради). Агар организмда ёғ тўқимаси 10-15% дан кам бўлса, гормонал мувозанат бузилади.
-омега-6 тўйинмаган ёғ кислотаси (арахидон кислота) қон ивиши ва унга қарши тизимни фаоллашишида қатнашади.
Кунлик овқат рационининг тахминан 35% ёғларда иборат бўлиши зарур

Қандай ёғлар фойдали ёки зарарли?

Тўйинган ёғлар мушак массасини ошишига қаршилик қилади, чунки у инсулин таъсирини камайтиради. Айни вақтда улар тестостерон ишлаб чиқаришда мухим роль тутади.
Тўйинмаган ёғ кислоталар (Омега-3 ва Омега-6) тўйинган ёғлардан фарқли равишда водород ионларини кам тутади (манбаси – зайтун ёки ўсимлик мойи, балиқ мойи). Улар организмда тўпланмайди, тўлиқ парчаланади, гормонлар учун мухим хом-ашё саналади.
Транс-ёғлар ёки сунъий ёғлар – водород ионларига ўта бой бўлиб конфетлар, қандолат махсулотлари, фаст-фуд махсулотларида кўп бўлади. Улар озиқ-овқат махсулотларининг мақланиш муддатини ошириш учун ишлатилади ва улар турли онкологик ва юрак-қон томир касалликлари келиб чиқишига олиб келади.
Омега-3 ва Омега-6 тўйинмаган ёғ кислоталар.
Ёғлар ичида айнан шу ёғ кислоталари бизнинг организм учун фойдалидир. Улар кнгабоқар, маккажўхори, зиғир, ёнғоқ ва сое мойида кўп.