Lipidlar almashinuvi


Lipidlar strukturasi va vazifasi



Download 0,99 Mb.
bet2/4
Sana29.05.2023
Hajmi0,99 Mb.
#945622
1   2   3   4
Bog'liq
Lipidlar almashinuvi

Lipidlar strukturasi va vazifasi

  • Tirik tabiatda keng tarqalgan organik birikmalardan lipidlar (yunoncha,
  • lipos-yog`) hisoblanadi. Ular qutblanmagan, suvda deyarli erimaydigan, kichik
  • molekulali birikmalar bo`lib, organik erituvchilarda – efir, atseton, benzol va
  • xloroformlarda yaxshi eriydi.
  • Lipidlar sinfini tashkil qiluvchi moddalar turli xil strukturaga va biologik
  • vazifaga ega bo`lgan birikmalardir. Barcha lipidlar yog` kislotalari va rangbarang spirtlarning murakkab efirlaridir.
  • Mazkur sinfga kiruvchilarga xos xususiyat shuki, ular gidrofob (yoki
  • lipofil) bo`lsalar ham, kimyoviy tabiati har xil bo`lib, tarkibida spirt, yog`
  • kislotalari, azotli asoslar, fosfor kislotalari, uglevod va oqsillar uchraganligi
  • uchun ularga aniq ta'rif berish ancha murakkab hisoblanadi.
  • Yog` kislotalari-uzun alifatik zanjirli karbon kislotalari bo`lib, gidrofob
  • xossaga ega. Ko`pchilik yog` kislotalari monokarbon holatda, tarkibida С4 dan
  • С26
  • gacha uglerod atomiga ega bo`lgan organik kislotalar topilgan. Tabiiy yog`
  • kislotalar tarkibida juft uglerod atomi bo`lib, ular to`yingan va to`yinmagan holda
  • bo`lishi mumkin.
  • Yog` kislotalari-uzun alifatik zanjirli karbon kislotalari bo`lib, gidrofob
  • xossaga ega. Ko`pchilik yog` kislotalari monokarbon holatda, tarkibida С4 dan
  • С26
  • gacha uglerod atomiga ega bo`lgan organik kislotalar topilgan. Tabiiy yog`
  • kislotalar tarkibida juft uglerod atomi bo`lib, ular to`yingan va to`yinmagan holda
  • bo`lishi mumkin.
  • To`yingan yog` kislotalarining jonli tabiatda ko`p uchraydiganlari palmitin, stearinlar bo`lib, to`yinmaganlarga olein kiradi. Paxta moyi tarkibida linol
  • va linolen yog` kislotalar ko`proq uchraydi. Yog`lar tarkibida olien (30%), pal metin (15-50%) mavjud.
  • Fiziologik vazifasi bo`yicha lipidlar zahirali va strukturalilarga bo`linadi.
  • Zahirali (rezerv) yog`lar aksariyat bo`yrak, yurak, jigar, qorin bo`shlig`ida, teri
  • ostida, ichak devorlarida to`planadi. Organizmning ehtiyojiga qarab energiya
  • sifatida ishlatiladi. Bular asosan triglitsiridlardir. Qolgan yog`lar strukturali
  • lipidlarga qo`shiladi.
  • Lipidlar hayotiy jarayonlarda muhim va turli xil vazifalarni bajaradi:
  • ● Lipidlar oqsillar bilan birikib, biologik membrananing strukturasini tashkil
  • qiladi. Demak, ular biomembranalarda o`tkazuvchanlikni va nerv
  • impulslarini uzatilishida ishtirok etadilar.
  • ● Energetik vazifasi. Ular energiya sig`imi katta bo`lgan, hujayra
  • yoqilg`isidir. 1 gr yog` oksidlanganda 39 kDj energiya ajraladi.Bu esa
  • uglevodlarning shu miqdordagi energiyasidan ikki marta ko`pdir.
  • Lipidlardagi energiya ixcham, kompakt zaxira holda adipotsitlarda, ya'ni
  • yog` to`qimalarida to`planadi.
  • Yog`lar termoizolyatsiya shaklida himoya vazifasini bajaradi. Lipidlar
  • o`zlarining issiqlikni o`tkazuvchanlik xususiyati past bo`lganligi uchun
  • organizm haroratini bir me'yorda saqlashda xizmat qiladi. Yog` qatlamlari
  • organizmlarni turli xil mexanik jarohatlardan, o`simlik qobiqlari tarkibidagi
  • mumlar kasal tarqatuvchi infeksiyalardan va suvni ortiqcha sarflanishidan
  • saqlaydi.
  • ● Yog`lar tarkibidagi uzun uglevodorod zanjirida yog` kislotalar borligi uchun
  • va kislorod kamligidan har bir gramm yog` oksidlanganida ko`p miqdorda
  • suv molekulalari hosil bo`ladi. Kam suvli sharoitda yashaydigan
  • hayvonlarning suvga bo`lgan talabi va tuxumdan jo`ja ochishda suvga
  • bo`lgan ehtiyoji, asosan yog` kislotalarining oksidlanishi hisobiga
  • qondiriladi.
  • Inson tanasining 10-20% ini lipidlar tashkil etadi. Yoshi katta odamlarda 10-12 kg yog`lar bo`ladi, bu lipidlarning 2-3 kg strukturali yog`lariga to`g`ri keladi.
  • Zahiradagi lipidlarning 98% i yog` to`qimalarida to`planadi. Nerv to`qimalarida
  • 25% gacha, biologik membranalarda esa 40%gacha strukturali yog`lar uchraydi
  • (quruq vazniga nisbatan)

Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish