Linuxda foydalanuvchi va ularning guruhlarini boshqarish

Linuxda foydalanuvchi va ularning guruhlarini boshqarish

7-ma’ruza

Linuxda foydalanuvchilarning turlari va ular bilan ishlash.

Linuxda foydalanuvchilarning uch turi mavjud:

root (inglizcha root - ildiz) - superuser, UNIXga o'xshash tizimlardagi foydalanuvchi turi bo’lib, u barcha amallarni istisnosiz bajarish huquqiga ega. Odatda tizim o’rnatilishi bilan bu foydalanuvchi mavjud bo’ladi.

Tizim foydalanuvchilari - bu fayllar va kataloglarga imtiyozlar va kirish huquqlarini boshqarish huquqlariga ega bo'lgan tizim jarayonlari foydalanuvchilaridir. Tizim tomonidan avtomatik ravishda yaratiladi.

Oddiy foydalanuvchilar - tizimni boshqarishga vakolatli bo’lgan foydalanuvchilar. Tizim ma'muri tomonidan yaratiladi.

Har bir foydalanuvchi o'z ismidan tashqari, raqamli foydalanuvchi identifikatori (UID) (foydalanuvchi identifikatori) ga ega. root foydalanuvchining identifikatori 0 ga teng. Tizim foydalanuvchilarining identifikatorlari 1 dan 100 gacha. Oddiy foydalanuvchilarning UID raqami 100 dan boshlanadi.
Foydalanuvchilar guruhlarga qo'shilishlari mumkin. Har bir foydalanuvchi aniq u yoki bu guruhga tegishli bo’ladi. Guruhlar raqamli guruh identifikatoriga (GID) ega.
Tizimda har bir foydalanuvchi haqida quyidagi ma'lumotlar mavjud:
Foydalanuvchi nomi – tizim doirasida yagona nom bo'lishi kerak. Foydalanuvchi nomlarida faqat ingliz harflari, raqamlar va _belgisi va . (nuqta)dan foydalanish kerak.
Foydalanuvchi identifikatsiya raqami (UID) - tizimdagi foydalanuvchining yagona identifikatori. Tizim foydalanuvchilarni ism -sharifi bilan emas, UID orqali kuzatib boradi.
Guruh identifikatori (GID) - foydalanuvchi tegishli bo'lgan guruhni ifodalaydi. Har bir foydalanuvchi bir yoki bir nechta guruhga mansub bo'lishi mumkin. Tizim ma'muri foydalanuvchining ma'lum tizim resurslariga kirishini cheklash uchun foydalanuvchi guruhiga a'zolikni o'rnatadi.
Parol (parol) - foydalanuvchi parolini shifrlangan shakli.
To'liq ism - tizim nomidan tashqari, foydalanuvchining to'liq ismi ham bo'lishi mumkin, masalan, familiyasi va ismi.