Linux qobiqlari Kornning ommaviy qobig‘i – pdksh

Linuxda qobiq dasturlar va ular bilan ishlash
Reja:

1. 
   Linux qobiqlari
   
2. 
   Kornning ommaviy qobig‘i – pdksh
   
3. 
   zsh qobig‘i
   
4. 
   tesh va sh qobiq oynalari
   

Qobiq dasturi (operatsion qobiq)- bu operatsion tizim buyrug‘i bilan foydalanuvchilarning ishini soddalashtirish uchun mo‘ljallangan(qulay interfeysga ega) maxsus dasturdir. Faylning asosiy operatsiyalarini, masalan, qidirish, arxivlash va boshqalarni bajarishga imkon beradi.

Linux qobiqlari
Qobiq - bu dasturlarni ishga tushirish, to‘xtatib turish, to‘xtatish va hatto yozish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan buyruqlar interpretatoridir. Qobiq Linux tizimining ajralmas qismi, shuningdek Linux va Unix loyihalarining bir qismidir.
Agar Linux yadrosi sharning markaziy qismi deb hisoblansa, qobiq yadroni o‘rab turgan tashqi qavat sifatida paydo b o‘ladi. Qobiqdan yoki Linuxdagi boshqa dasturlardan buyruq berilganda, yadro unga javob beradi. Linuxga kirishda qaysi qobiqdan foydalanilayotganlikni bilish uchun /etc/passwd faylining tarkibiga qarash yoki foydalanuvchi nomini shu fayldan qidirish kerak. Ayni damda foydalanilayotgan qobiq nomini quyidagicha aniqlash mumkin:
fgrep bball / etc / passwd
bball: x: 100: 100: Uilyam H. Ball ,,,,: / home / bball: / bin / bash
Foydalanilayotgan qobiq nomi passwd fayli oxirida ko‘rinadi.
Linuxning standart qobig‘i bashning xususiyatlari.
Brayan Foks va Chet Reyining bash yoki Bourn Again Shell -Linuxning eng mashhur qobiqlaridan biri. Bu qobiqda 48 ta o‘rnatilgan buyruqlar va o‘nlab buyruq qatori variantlari mavjud. Bash qobig‘i sh qobig‘iga o‘xshash ishlaydi va /bin katalogida sh nomli ramziy havolani o‘z ichiga oladi. Bash sh qobig‘iga o‘xshash ishlashidan tashqari, u csh va ksh qobiqlari imkoniyatlariga ham ega.
Qobiq juda funktsionaldir. Masalan, kursor tugmachalari yordamida ilgari kiritilgan buyruqlar ro‘yxatiga o‘tish, buyruq satrini tahrirlash mumkin va agar dasturning aniq nomini unutib q o‘yilsa, hatto qobiqdan fayl nomidan foydalanib yordam so‘rash mumkin. Buning uchun buyruq nomining bir qismini kiritish va keyin tugmachasini bosish kerak.

TAB tugmachasi qatorni to‘ldirish uchun ishlatiladi. Masalan, uzun va nihoyatda murakkab fayl nomini kiritish kerak b o‘lsa, bu fayl nomining boshini yozib, TAB tugmasini bosish fayl nomini avtomatik tarzda to‘ldiriladi. Bu amal barcha buyruq nomlariga ham tegishli. Bash qobig‘ining o‘zi hech qanday dastur vazifasini bajarmaydi. Lekin u barcha ilovalarning bajarilishini ta'minlaydi: chaqirilgan dasturlarni topish, ishga tushirish va kirish-chiqishni tashkil qilish.
Bundan tashqari, qobiq muhit o‘zgaruvchilari bilan ishlash uchun javobgardir va ba'zi dalillarni almashtiradi. Ammo qobiqning asosiy xususiyati uni kuchli foydalanuvchi vositasiga aylantiradi, chunki u oddiy dasturlash tilini o‘z ichiga oladi.
Matematikada uzoq vaqt isbotlanganidek, har qanday algoritmni bir nechta asosiy operatsiyalar va bitta shartli operatordan tuzish mumkin. Shartli operatorlarning bajarilishi (shuningdek, tsiklli bayonotlar) qobiq o‘z zimmasiga oladi. U qo‘llab -quvvatlaydigan dasturlash tilining asosiy operatsiyalari sifatida boshqa barcha yordamchi dasturlar va dasturlardan (ham operatsion tizimga kiritilgan, ham alohida o‘rnatiladigan) foydalanadi, ularga argumentlar va ish natijalarini uzatilishini ta'minlab, boshqa dasturlarga yoki f
oydalanuvchiga uzatadi. Natijada juda kuchli dasturlash tili paydo bo‘ladi. Bu qobiqning asosiy kuchi va asosiy funktsiyalaridan biri hisoblanadi.
Ash qobig‘ining xususiyatlari Kennet Almquist tomonidan yozilgan bu qobiq Linuxda mavjud bo‘lgan eng kichik qobiqlardan biridir. Bu qobiqda 24 ta o‘rnatilgan buyruqlar va 10 xil buyruq qatori variantlari mavjud. ash qobig‘i oddiy buyruq qatori operatorlari bilan bir qatorda cd kabi eng keng tarqalgan qobiq buyruqlarini qo‘llab-quvvatlaydi. Bu Linuxni bitta foydalanuvchi rejimida, himoyalangan rejimda yoki Linuxning kichik hajmli xotira qurilmalaridan yuklanadigan versiyasini yuklashda ishlatiladigan mashhur qobiq. Bajariladigan faylning o‘lchami, bash qobig‘idan 10 baravar kichik bo‘lib, ashni kichik fayl tizimlari uchun deyarli ajralmas qobiqqa aylantiradi.