Lim uchun oraliq nazorat savоllar. 23-Variant Sportda ish qobiliyatini tiklash vositalari Davolash jismoniy tarbiyasi asoslari

2. Davolash jismoniy tarbiyasi asoslari Sportchilarni kasallanishi va jarohatlanishi

Бабаев Косимбой Собирович

Jismoniy tarbiya gigiyenasi va sport tibbiy fiziologik asoslari” fanidan мaxsus sirtqi bo’lim uchun

oraliq nazorat savоllar.

23-Variant

1.Sportda ish qobiliyatini tiklash vositalari

2.Davolash jismoniy tarbiyasi asoslari

3.Sportchilarni kasallanishi va jarohatlanishi
1. Sportda ish qobiliyatini tiklash vositalari; Tananing spoiicha ish qobiliyatini va musobaqalardan so'ng, ya'nr qayta tiklash va me'yoriy faoliyat ko'rsatish, yuklamalarni umumiy tartibiga nisbatan sport mashqlarini to'g'ri tashkil etishning ajralmas qismidir.

Jismoniy yuklama, toliqish asosida yotgan tananing ma'lum faol va tarkibiy-tuzilish o'zgarishlari bilan kcchadi.

Toliqish - bu qonuniy fiziologik hulosa bo'lib, bajarilgan ishning oqibati - charchash sezgisining rivoj topishi. moddalar almashinuvini boshqarishni, asosiy nziologik tizimlaming faoliyatini, vuklamalarga javobni, quvvat zaxiralarini kaniayishi, umumiy va maxsus ish qobiliyatini vaqtinchalikyomonlashuvi bilan ifbdalanadi.

Yuklama moslashuvini rivoj topishini rag'batlantiradi, ish qobifiyalni, уа'ш uni yuqoriroq darajaga ko'tarilishiga ko'maklashadi. Shuning bilan birga, toliqishning sezgisini vujudga kelishi muhofaza ahamiyatiga ega, chunki bu paytda tanani o'ta darajada zo'riqishi, haddan tashqari mashq amallariga berilganligini oldini olish maqsadida, tanani ma'lum darajada zo'riqqaniigi haqida ogohlantiradi. Mohtyat jiliatidan toliqishsiz chiniqishning o'zi ham yo'q. Muhimi shuki, toliqqanlik darajasi bajarilgan ishga mos tush ish i va undart oshib ketmasligi lozim.

Ish tugagach, toliqish hodisasi asta-sekinlik bilan qaytadi, asl holatga qaytish jarayoni amaiga oshadi.

Qayta tiklatiish - asl holatga qaytish - bu tananing ish qohtliyati va faoiiyatini,. ish boshlangunicha bo'lgan darajaga yoki unga yaqinroq holatga qaytishidir.

Toliqish chuqurligi, lining davomiyligi va namoyon bo'hshi, xuddi qayta tiklanish tezligidek, quyidagi asosiy guruh omillari bilan bog'Iiq bo'ladi:

1) bajarilgan ish (uning ifodasi, yo'nalishi, hajrai, jadalligi,

davomiyligi uning ta'siri, kelib chiqadigan zo'riqish va boshqalar);

2) mashq qiluvchining holati (yoshi, jinsi, kayfiyati, xohishi, sihat-

salomatligi, chiniqqanlik darajasi, shaxsiy jihatlari va boshqalar);

3) tashqi muhit sharoitlari va yuklamagacha bo'lgan davr

tartibining j ihatlari.

Murabbiyning toliqish holatini va qayta tiklanish jarayonlarini boshqarish mahorati, mashq o'tkazishning madaniyatini va samara-dorligini beigilaydi. Charchashning yig'ilib qolishi (mos kelmagan qayta tiklanish), o*ta darajada toliqish va haddan tashqari mashq qilish, ish qobiliyatini pasayishmi, sport yutuqlarini o'sishini barham topishini beigilaydi

Qayta tiklanishni ikki xili taqozo qiiinadi:

1. erta;
   

2. kechki.
   

Ish jarayonida qayta tiklanishni erta tiklanish (bevosita yuklamadan so'ng kislorod qarzim to'lash) va quvvat zaxiralarini anabolizm tomonga ortiqcha siljishining tugallanishi_f asosiy faoliyatlar va ish qobiiiyatni qayta tiklash va oshirishni kechki qay;a tiklanish deyiladi. Qayta tiklanish vositalarini tanlash va me'yorlash jarayonida hisobga olinishi kerak bo'lgan qayta tiklanishning boshqa muhim

frziologik ifodasi tarzida uning kechishining bir xil emasligini -geterexroniigini aytib otish joyiz.