Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

82-rasm. Pansirli va tog`ayli baliqlarning filogenetik shajara daraxti

83-rasm. Suyakli baliqlarning filogenetik shajara daraxti

Ularning terisi plakoid tangacha bilan qoplangan. Skeleti tog’aydan iborat, umurtqalarining tanasi bo`lmagan. Og’zi boshining oldida joylashgan, jabra yoylari 5

84-rasm. Cladoselache. Yuqori devonda yashagan akulasimon baliq.
juftdan ortiq bo`lgan. Rostrumi va kopulyativ organlari bo`lmagan, urug’lanishi tashqi bo`lgan. Devon davrining o`rtalarida primitiv klado-selaxiylardan plastinkajabralilar (E1asmobranchii) ajralib chiqqan.
Bu baliqlarning erkaklarida kopulyativ organi hosil bo`lgan, umurtqalarining tanasi paydo bo`pgan. Plastinkajabralilardan-haqiqiy akulalar toshko`mir davridan topilganligi ularni shu davrda paydo bo`lganligini bildiradi.
Yura davrida plastinkajabralilar ikkita tarmoqqa, ya`ni akulasimonlar va skatsimonlarga ajralgan. Skatsimonlarning gavdasi yapaloqligi va og’iz bo`shlig’i boshining ostki tomonida ko`ndalang holda joylashganligi bilan xarakterlanadi. Toshko`mir davrida dengiz tubida yashagan tog’ayli baliqlarning Bradyodonti degan guruhidan yaxlitboshlilar kelib chiqqan, deb faraz qilinadi. Lekin yaxlitboshlilarning turlari unchalik ko`p bo`lmagan.
Devon davrining o`rtalarida suyakli baliqlarning ikkita shoxchasi ajralib chiqqan. Bularning biri shu`laqanotli baliqlar (Astinopterigii), ikkinchisi xoana bilan nafas oluvchilar (Choanichthyes)dir. Shu`laqanotli baliqlar chuchuk suvlarda vujudga kelib, keyinchalik barcha dengiz va chuchuk suvlarda tarqalgan. Xoana bilan nafas oluvchi baliqlar (panjaqanotlilar va ikki xil nafas oluvchilar) ham birlamchi chuchuk suvda paydo bo`lgan.
Ularning juft suzgich qanotlari bo`lgan. Juft suzgich qanotlari suv tubida tayanib yurishga xizmat qilgan va dum suzgichi difitserkal tipda bo`lgan. Nafas olish funktsiyasini bajaradigan qorin havo xaltachasi bilan ichki burun teshigi (xoanasi) bo`lgan.
Eng qadimgi shu`laqanotlilar paleonistsidlar (Pa1eoniscoidei) bo`lgan. Bu baliqlar qoldiqlari qazilma holda devon davrining o`rtasi, toshko`mir va perm davrlarida hamma joylarda topilgan. Paleonistsidlar kichik va o`rtacha kattalikdagi, shakli xilma – xil baliqlar bo`lgan (85-rasm).
Ularning ichki skeleti suyakdan iborat bo`lgan. Dum suzgich qanoti geterotserkal tipda, rostrumi taraqqiy etgan. Ganoid tangacha bilan qoplangan. Ular ko`p jihatdan hozirgi suyak - tog’ayli baliqlardan osyotrlarga yaqin turgan. Bo`r davrining boshiga kelib bu baliqlar qirilib ketgan.