Leksikologiya haqida umumiy malumot

Oʻzbek leksikologiyasi, ikki tilli va ko’p tilli lugʻatlar bilan tanishish, oʻzbek tilining izohiy lugʻati bilan berilgan sohaga oid soʻzlar izohi bilan tanishish.
Leksikologiya haqida umumiy malumot.
Leksikologiya ozbek tili kursining lugat tarkibi (leksikasi)ni organadigan bolimidir.
Tilda mavjud bo’lgan barcha so’zlar va iboralar yig’indisi leksika deyiladi. Ular shu tilning lug’at boyligini tashkil etadi.
Leksikologiya tilning lugat tarkibini ikki tomonlama: 1) ichki va 2) tashqi tomondan tekshiradi. Tilning lugat tarkibini ichki tomondan o’rganadigan sohasi semasiologiya deb yuritiladi. Unda so’z va iboralarning nutqda ma’no ifodalash xususiyati o’rganiladi. Har qanday soz tilda paydo bolishi bilan o’zining shakli va ma’nosiga ega bo’ladi, borliqdagi predmet, hodisa, belgi, harakatlarni ifodalaydi. Sozdagi ma’no turli ta’sir va talablar asosida taraqqiy etib boradi. Demak, semasiologiya so’z hamda turg’un iboralarning ma’no xususiyatlarini tekshiradi.
Leksikologiya tashqi tomondan lug’at tarkibining hozirgi ahvolini, tilning lug’at tarkibida sodir bo’layotgan turli o’zgarishlarni: so’zlarning qo’llanish darajasini, ba’zi so’zlarning eskirib iste’moldan chiqib ketishini (sekretar, oblast kabi), fan, madaniyat va texnikaning uzluksiz rivojlanishi bilan tilning yangi so’zlar hisobiga boyishini, ba’zi so’zlar ma’nosida sodir boladigan o’zgarishlarni (ma’no kochish hodisasini) o`rganadi.
Ikki tilli lug'atlar mashhur tillarning deyarli barcha birikmalarida mavjud. Ular ko'pincha bir til mashhur bo'lgan, ikkinchisi esa mashhur bo'lmagan til juftliklari orasida mavjud. Ikki tilli lug'at keng tarqalgan bo'lmagan tillar orasida juda kam uchraydi.
Ko'p tilli lug'atlar ikki tilli lug'atlar bilan chambarchas bog'liqdir. Ko'p tilli lug'atda odam bitta tilda so'z yoki iborani qidiradi va bir nechta tillarda tarjimasi bilan taqdim etiladi. Ko'p tilli lug'atlar alfavit bo'yicha joylashtirilishi yoki so'zlarni mavzu bo'yicha guruhlash mumkin. Mavzular bo'yicha guruhlanganda ko'p tilli lug'at tasvirlangan bo'lishi odatiy holdir.
Quyosh energiyasi bu Quyoshdan keladigan nur va issiqlik kabi doimiy ravishda rivojlanib boradigan bir qator texnologiyalardan foydalaniladi quyosh bilan isitish, fotoelektrlar, quyosh issiqlik energiyasi, quyosh me'morchiligi, eritilgan tuz elektr stantsiyalari va sun'iy fotosintez.
Bu muhim manbadir qayta tiklanadigan energiyava uning texnologiyalari keng jihatdan xarakterlanadi passiv quyosh yoki faol quyosh ular qanday qilib quyosh energiyasini olish va tarqatish yoki uni aylantirishga bog'liq quyosh energiyasi. Faol quyosh texnikasi quyidagilarni o'z ichiga oladi fotovoltaik tizimlar, jamlangan quyosh energiyasiva quyosh suvini isitish energiyadan foydalanish. Passiv quyosh texnikasi binoni Quyosh tomon yo'naltirishni, qulay materiallarni tanlashni o'z ichiga oladi issiqlik massasi yoki yorug'lik tarqaladigan xususiyatlar va bo'shliqlarni loyihalash tabiiy ravishda havo aylanadi.
Biogaz mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqariladi, masalan metanogenlar va sulfatni kamaytiradigan bakteriyalar, anaerobik nafas olishni amalga oshiradi. Biogaz tabiiy yoki sanoatda ishlab chiqarilgan gazni nazarda tutishi mumkin.