|
Мәліметтер қоры - бұл алдымен кестелер жиынтығы, мәліметтер қорына процедуралар және басқа объектілер қатары кіреді.
Мәліметтер қоры - қоғамның қандай да бір саласындағы немесе оның бөліміндегі нақты объектілер туралы мәліметтер жиынтығы.
Мәліметтер қоры - қарастырылатын заттың объектілері жағдайлары мен арақатынасын көрсететін атауы бар мәліметтер жиынтығы.
Мәліметтер қоры жүйесі (datаbase system) - белгілі бір пәндік сала туралы арнайы ұйымдастырылған ақпаратты сақтауға арналған компьютерлік жүйе.
Жүйе қолданушыларының көптеген әрекеттерді орындауға мүмкіндігі бар. Мысалы:
Мәліметтер қорына жаңа бос файлдарды қосу;
Бар файлдарға жаңа мәліметтерді қосу;
Мәліметтерді іздеу;
Мәліметтерді өзгерту;
Мәліметтерді жою
Мәліметтер қорында бар файлдарды жою.
Ескерту. МҚ-ында файлдар кесте, жолдар жазба болып анықталады. Кесте және мәліметтермен орындалатын амалдар арнайы SQL операторлары арқылы орындалады.
Кестені қандай да бір объектілер жиынның атрибуттары бар екі өлшемді кесте ретінде елестетуге болады. Кестенің аты идентификатор болады, ол арқылы оған сілтеме жүреді. Кестенің бағандары сол немесе басқа объектілердің характеристикаларына, яғни өрістерге сәйкес келеді. Әрбір өріс сақталған мәліметтердің аты мен типі арқылы сипатталады. Өрістің аты – идентификатор, ол әртүрлі программалардағы мәліметтерді манипуляциялау үшін қолданылады. Өрістің аты латын әрпімен жазылады. Өрістің типі мәліметтер өрісінде сақталғандардың типтерін сипаттайды. Ол жол, сан, үлкен текстер, кескіндер т.с.с. болуы мүмкін.
Әрбір кестенің жолы берілген кестеде сипатталған объектілердің біреуіне сәйкес келеді, оны жазба деп атайды және оның құрамына берілген объектіні сипаттайтын барлық өрістердің мәні кіреді. Мәліметтер қорын құрған кезде информациялардың қарама - қайшылықсыз болуын қамтамасыз ету маңызды. Әдетте бұл әрбір жазбаның қайталанбауын қамтамасыз ететін кілттік өрісті енгізумен іске асады. Кілттік өріс бір немесе бірнеше өріс болуы мүмкін. Өрістердің мәнін қолданушы өзі енгізеді және ол мәліметтер қорында сақталады. Бұл өрістерден басқа кейбір жүйелерде есептелінетін өрістерді енгізуге болады. Мұндай өрістердің мәнін қолданушы енгізбейді, ол автоматты түрде басқа жазба өрістерінің мәні негізінде есептелінеді. Кестемен жұмыс кезінде қолданушы немесе программа курсормен жазбалардың бойымен жылжитын секілді. Әрбір уақыт мезгілінде ағымдағы жазба бар және онымен жұмыс жасалады.
Мәліметтер қоры жүйесі сызбасы 1-суретте көрсетілген. Онда жүйенің негізгі төрт компоненті көрсетілген: мәліметтер, аппараттық қамсыздандыру, баздарламалъщ қамсыздандыру және қолданушылар.
Мәліметтер. Көбіне МҚ-дағы мәліметтер «тұрақтылар» деп аталады. «Тұрақты» ретінде аралық нәтижелер, сұраныстар нәтижесі, кіріс және шығыс параметрлері, және т.б. алуға болады.
Мәліметтер қоры жүйесі бірқолданушылық(бір мезетте бір ғана қолданушы қолдана алады) және көпқолданушылық(бір мезетте бірнеше қолданушы қолдана алады) бола алады.
Аппараттық қамсыздандыру. Аппараттық қамсыздандыруға төмендегілерді жатқызуға болады:
Ақпаратты сақтауға арналған жинақтағыштар, контроллер құрылғылар;
Бағдарламалық қамсыздандырумен жұмыс жасауда қолданылатын компьютер жадысы және процессор (немесе процессорлар).
Бағдарламалық қамсыздандыру. Қолданушылар жүйесі мен мәліметтерді физикалық сақтауға арналған жүйенің өзара әрекетін қамтамасыз ететін мәліметтер қоры диспетчері(database manager) немесе мәліметтер қорын басқару жүйесі (database manager system - DBMS). МҚБЖ-нің негізгі қызметі - МҚ қолданушысына аппараттық қамсыздандыру деңгейіне кіріспей-ақ мәліметтер қорымен жұмыс жасауға мұмкіндік береді. МҚБЖ-нен басқа бағдарламалық қамсыздандыру құрамына басқа да компоненттер кіреді. Мысалы: утилиттер, қосымшаны құру құралдары, жобалау құралдары, есеп беру генераторлары.
Қолданушылар. Қолданушыларды төрт топқа бөлуге болады:
МҚ администраторлары;
Мәліметтер қорын жобалаушылар;
МҚ-ын қолданатын қолданбалы бағдарламаларға жауап беретін қолданбалы программисттер;
Жұмыс станциялары немесе терминалдар арқылы мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын қолданушылар;
Мән, байланыстар және атрибуттар
Өндірістік фирма жұмысын есепке алатын мысал қарастырайық, яғни жоба, деталь, деталды жеткізушілер, деталды сақтаушы қойма, жобамен жұмыс жасайтын қызметкерлер туралы ақпараты есепке алу мәліметтер қорын.
Жоба, деталдар, жеткізушілер, қызметкерлер ақпаратты сақтауға арналған негізгі объектілер болып табылады.
Негізгі объектілерден басқа олардың арасында қатынас болады. 2-суретте төртбұрыш арқылы объектілер, қатынастар түзу сызық және ромб арқылы көрсетілген.
Мән - бөлек объект типі(мысалы, адам, деталь).
Атрибут - объекттің кейбір сипаттамаларын беретін қасиет(мысалы, фамилия, салмақ).
Байланыс - бірнеше мәнді біріктіреді.
МҚ құрылымын «Мән - байланыс» диаграммасының көмегімен анықтау
Мысалы, SP қатынасы жеткізушілер мен деталдар арасындағы қатынасты анықтайды: әрбір деталды белгілі бір жеткізуші арқылы әкелінеді, немесе керісінше әрбір жеткізуші белгілі бір деталды жеткізеді. Сол сияқты, деталдар жобаларда (PJ қатынасы) қолданылады, қоймада^Р қатынасы) сақталады және т.б. Бұл қатынастар екі жақты екенін есте сақтаған жөн, яғни екі бағытта да қарастыруға болады. Мысалы, SP қатынасының көмегімен төмендегілерді орындауға болады:
Берілген жеткізуші үшін өзі әкелетін деталдарды табу;
Берілген детал үшін оны әкелген жеткізушіні табу.
Do'stlaringiz bilan baham: |
