Lekciya Interfeys. Buyrıq. Koordinatalardı ornatıw Lekciyanıń maqseti

Jag’dayi 
Buyrıq menyusı 
Hesh qanday buyrıq atqarılmaydı
Hesh qanday obiekt tańlanbaǵan 
Bufer buyrıqları
Úlkenlestiriw buyrıqları
Kalkulyatorni shaqırıw
Qásiyetleri 
Saylanǵan ob'ekt 
Bufer buyrıqları
Buyrıqlardı redaktorlaw
Kalkulyatorni shaqırıw
Qásiyetleri 
Buyrıq basqıshı atqarılıwı 
Ámeldegi buyrıq parametrleri 
Ásbaplar panelin basıw 
Ásbaplar paneli dizimi 
Baylanıs áynekleri menen islewde siz standart tekst qutılarında keltirilgen 
barlıq buyrıq parametrlerin kórip shıǵıwıńız kerek. Bul maydanlarǵa an =. menen 
baslanatuǵın matematikalıq ańlatpalardı kirgiziwińiz múmkin. 
Ásbaplar paneli buyrıqlardı kirgiziwdiń eń operativ hám eń qolay usılı. Sol 
sebepli málim bir ob'ekt menen yamasa arnawlı bir operatsiyalar menen islewde 
tiyisli ásbaplar panellerin ekranǵa shıǵarıw usınıs etiledi. Ádetiy bolıp, ekran 
súwrette kórsetilgen panellerdi óz ishine aladı. Súwret 1. 10. CTRL + 0 
tuymeshelerin basıp, barlıq ásbaplar panellerin waqtınsha jasırıwıńız hám qayta 
ornatıwıńız múmkin. 

---

Súwret. 1. 10. Ásbaplar paneli 
Ásbaplar palitrası ekranda Tools - Palettes buyrıǵı menen shaqırıladı. 
Palitralarda bir neshe Yarlıklar bar. Forma. 1. 11-súwrette TOOL PALETTESnıń 
bir bólegi kontekst menyusı menen birge kórsetilgen. 
Súwret. 1. 11. Ásbaplar palitrası kontekst menyusı TOOL PALETTES 
DRAW jarlıǵı palitrada ashıq. Palitranıń kontekst menyusında DOCKING 
ALLOW hám AUTO-HIDE buyrıqları aktiv. TOOL PALETTES palitrasınan 
tısqarı 
PROPERTIES 
(Svoystva), 
QUICKCALC 
(Kal'kulyator) 
hám 
DESIGNCENTER (Dizayn-Tsentr) palitraları kóbinese isletiledi. 
Buyrıqlardı dinamikalıq kirisiw sisteması - tıshqansha kórsetkishindegi 
buyrıq qatarı járdeminde orınlawıńız múmkin. Bul jerde barlıq ınteraktiv 
maǵlıwmatlar kórsetiledi: programma sorawları hám paydalanıwshı klaviaturadan 
kiritetuǵın maǵlıwmatlar. ENTER túymesin basqannan keyin barlıq maǵlıwmatlar 

---

buyrıq qatarına ótkeriledi. Informaciya qatarı daǵı DYN túymesin basıp, 
dinamikalıq kirgiziwdi óshirip qoyıwıńız múmkin. 
Menyu, tuyme, ásbaplar paneli hám palitralardan baslanǵan barlıq buyrıqlar 
buyrıq qatarında kórsetiledi. 
Buyrıq atı aldın tómengi sızıq menen belgilenedi. Bunı tek 
jergiliklilestirilgen versiyalardaǵı anglichan buyrıqlar ushın qılıw kerek. Anglichan 
tilindegi versiyalar ushın tómengi sızıqtı kirgiziwińiz shárt emes. 
AutoCAD-de islew paydalanıwshı menen turaqlı ınteraktiv baylanısde 
ámelge asıriladı. Ámeldegi jollamada programma paydalanıwshınan maǵlıwmat 
kirgiziwdi so'raydi: noqat koordinatalarınıń belgileń, varianttı (parametrdi) saylań, 
parametr ma`nisin ornatıń, úskenelerdi saylań. Buyrıqlar qatarına tekstti de kishi, 
de úlken háripler menen kirgiziwińiz múmkin. 
wazıypa 1. 2. Jabıq sınǵan sızıq sızıw
MyFile.dwt faylın oching. 
Buyrıq sózinen keyin buyrıq qatarın kiritiń: buyrıq (strelka taǵı ENTER 
túymesin basıwdı ańlatadı ). 
Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Birinshi noqattı kórsetiń: 
Klaviaturada 0. 0 jazıń; 
Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Keyingi noqattı kórsetiń 
yamasa [Bıykarlaw]: Klaviaturada 100, 100 jazıń; 
Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Keyingi noqattı kórsetiń 
yamasa [Bıykarlaw]: Klaviaturada 100. 0 jazıń; 
Úshinshi noqattan keyin, programma tómendegi qatarlardı jabıwdı usınıs 
etedi: Keyingi noqattı kórsetiń yamasa [Jabıw / Bıykarlaw]: variant nomiga bas 
harfni kiritiń. 
Hár qanday buyrıqtı kirgiziw ENTER tuymesi menen tawısıwı kerek. 
Buyrıqtıń atınıń klaviatura menen jazıwda tek birinshi belgilerdi teriwińiz 
hám kerekli sóz payda bolaman degenge shekem TAB túymesin qayta -qayta 
basıwıńız múmkin. 
Ínteraktiv rejimde tek ámeldegi kórsetpeni orınlaw kerek. Dinamikalıq 
kirisiw rejiminde buyrıq parametrin shaqırıw ushın o'qni basıw yamasa kontekst 
menyusın shaqırıw jetkilikli. Mısalı, sheńber sızıw waqtında (CIRCLE) o'qni 
basqan bolsańız, súwrette kórsetilgen sıyaqlı buyrıq variantları dizimi payda 
boladı. Súwret 1. 12: 

---

Súwret. 1. 12. CIRCLE buyrıǵın dinamikalıq túrde kirgiziw 
Qatarda tıshqansha kórsetkishiniń ámeldegi X, Y koordinataları bar. Eger 
oray koordinatalarınıńń bul bahaları bizge uyqas bolsa, siz jaysha ENTER 
túymesin basıwıńız kerek. 
wazıypa 1. 3. Dinamikalıq kirisiw rejiminde ush noqattan sheńber sızıw
1. MyFile.dwt faylın oching. 
2. DYN túymesin basıń (tuyme tereńligin kiritiliwi kerek). 
3. Buyrıqtı kiritiń. Sóz tıshqanshanı kórsetkishi janındaǵı dinamikalıq 
kirgiziw buyrıǵı qatarında kórinedi. 
4. Klaviatura daǵı kósher túymesin basıń. Ekran tártibi suwretke sáykes 
keliwi kerek. Súwret 1. 12. 
5. 3 P elementin basıń. 
6. Tıshqanchanıń shep túymesin basıw arqalı óz basımshalıq menen ush 
noqattı kórsetiń. 
7. Ekranda sheńber payda boladı hám buyrıq qatarında tómendegi jazıwlar 
payda boladı: 
Command: circle 
Specify center point for circle or [3 P/2 P/Ttr (tán tán radius ) ]: 3 P 
Specify first point az waqıt circle: 
Specify second point az waqıt circle: 
Specify third point az waqıt circle: 
Prozrachnie komandi Ashıq buyrıqlar
Islep atirǵan buyrıqtı bıykarlaw ushın ESC túymesin basıń. Aqırǵı 
orınlanǵan buyrıq ENTER túymesin yamasa bos jay túymesin basıp qayta 
atqarıladı. Sonıń menen birge, buyrıq qatarına sóz kirgiziwińiz hám buyrıq atınıń 
Enter buyrıǵınıń nomiga kirgiziwińiz múmkin: tákirarlaw. Endi, bul buyrıqtı 
atqarganıńizdan keyin, ESC túymesin baspagunıńizcha avtomatikalıq túrde taǵı 
baslanadı (ciklik boladı ). 

---

 Aldınan orınlanǵan buyrıqtı bıykarlaw standart ásbaplar panelindegi UNDO 
túymesin basıw arqalı ámelge asıriladı. 
AutoCAD sızılmanı ashıwdan barlıq buyrıqlardı eslab qaladı. 
Sol sebepli siz barlıq buyrıqlardı izbe-iz bıykarlawıńız múmkin. Qayta 
qayta tiklewdi REDO tuymesi menen tákirarlawıńız múmkin. UNDO hám REDO 
tuymelerinde buyrıqlar dizimi menen ashılatuǵın dizimler bar. 
Ayırım buyrıqlar basqa programmalar islep atirǵanda orınlawǵa bolatuǵın. 
Bunday buyrıqlar " ashıq" dep ataladı. Bul tiykarǵı programmanıń atqarılıwın 
toqtatadı. Ashıq buyrıq tawsılǵannan keyin, tiykarǵı programma atqarılıwı dawam 
etedi. " Ashıq" quramına ámeldegi bolǵan ob'ektler tańlanbaǵan hám jańa ob'ektler 
jaratılmaǵan barlıq buyrıqlar kiredi. Bunday buyrıqtıń mısalı CAL kalkulyatorini 
shaqırıw bolıp tabıladı. Taǵı bir mısal - ZOOM buyrıǵı. Buyrıq qatarında ashıq 
buyrıq atınıń jazıwda onıń atınan aldın apostrof qóyıladı. Ashıq buyrıqtı jumısqa 
túsirgennen keyin, buyrıq qatarında onıń parametrleri dizimi payda boladı. 
Baylanıs áynekleri menen islewde siz standart tekst qutılarında keltirilgen 
barlıq buyrıq parametrlerin kórip shıǵıwıńız kerek. Bul maydanlarǵa an =. menen 
baslanatuǵın matematikalıq ańlatpalardı kirgiziwińiz múmkin. 
Ásbaplar paneli buyrıqlardı kirgiziwdiń eń operativ hám eń qolay usılı. Sol 
sebepli málim bir ob'ekt menen yamasa arnawlı bir operatsiyalar menen islewde 
tiyisli ásbaplar panellerin ekranǵa shıǵarıw usınıs etiledi. Ádetiy bolıp, ekran 
súwrette kórsetilgen panellerdi óz ishine aladı. Súwret 1. 10. CTRL + 0 
tuymeshelerin basıp, barlıq ásbaplar panellerin waqtınsha jasırıwıńız hám qayta 
ornatıwıńız múmkin. 
Súwret. 1. 10. Ásbaplar paneli 

---

 Ásbaplar palitrası ekranda Tools - Palettes buyrıǵı menen shaqırıladı. 
Palitralarda bir neshe Yarlıklar bar. Forma. 1. 11-súwrette TOOL PALETTESnıń 
bir bólegi kontekst menyusı menen birge kórsetilgen. 
Súwret. 1. 11. Ásbaplar palitrası kontekst menyusı TOOL PALETTES 
DRAW jarlıǵı palitrada ashıq. Palitranıń kontekst menyusında DOCKING 
ALLOW hám AUTO-HIDE buyrıqları aktiv. TOOL PALETTES palitrasınan 
tısqarı 
PROPERTIES 
(Svoystva), 
QUICKCALC 
(Kal'kulyator) 
hám 
DESIGNCENTER (Dizayn-Tsentr) palitraları kóbinese isletiledi. 
Buyrıqlardı dinamikalıq kirisiw sisteması - tıshqansha kórsetkishindegi 
buyrıq qatarı járdeminde orınlawıńız múmkin. Bul jerde barlıq ınteraktiv 
maǵlıwmatlar kórsetiledi: programma sorawları hám paydalanıwshı klaviaturadan 
kiritetuǵın maǵlıwmatlar. ENTER túymesin basqannan keyin barlıq maǵlıwmatlar 
buyrıq qatarına ótkeriledi. Informaciya qatarı daǵı DYN túymesin basıp, 
dinamikalıq kirgiziwdi óshirip qoyıwıńız múmkin. 
Menyu, tuyme, ásbaplar paneli hám palitralardan baslanǵan barlıq buyrıqlar 
buyrıq qatarında kórsetiledi. 
Buyrıq atı aldın tómengi sızıq menen belgilenedi. Bunı tek 
jergiliklilestirilgen versiyalardaǵı anglichan buyrıqlar ushın qılıw kerek. Anglichan 
tilindegi versiyalar ushın tómengi sızıqtı kirgiziwińiz shárt emes. 
AutoCAD-de islew paydalanıwshı menen turaqlı ınteraktiv baylanısde 
ámelge asıriladı. Ámeldegi jollamada programma paydalanıwshınan maǵlıwmat 
kirgiziwdi so'raydi: noqat koordinatalarınıń belgileń, varianttı (parametrdi) saylań, 
parametr ma`nisin ornatıń, úskenelerdi saylań. Buyrıqlar qatarına tekstti de kishi, 
de úlken háripler menen kirgiziwińiz múmkin. 
wazıypa 1. 2. Jabıq sınǵan sızıq sızıw
MyFile.dwt faylın oching. 
Buyrıq sózinen keyin buyrıq qatarın kiritiń: buyrıq (strelka taǵı ENTER 
túymesin basıwdı ańlatadı ). 

---

 Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Birinshi noqattı kórsetiń: 
Klaviaturada 0. 0 jazıń; 
Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Keyingi noqattı kórsetiń 
yamasa [Bıykarlaw]: Klaviaturada 100, 100 jazıń; 
Buyrıqtıń qatarında tómendegi usınıs payda boladı: Keyingi noqattı kórsetiń 
yamasa [Bıykarlaw]: Klaviaturada 100. 0 jazıń; 
Úshinshi noqattan keyin, programma tómendegi qatarlardı jabıwdı usınıs 
etedi: Keyingi noqattı kórsetiń yamasa [Jabıw / Bıykarlaw]: variant nomiga bas 
harfni kiritiń. 
Hár qanday buyrıqtı kirgiziw ENTER tuymesi menen tawısıwı kerek. 
Buyrıqtıń atınıń klaviatura menen jazıwda tek birinshi belgilerdi teriwińiz 
hám kerekli sóz payda bolaman degenge shekem TAB túymesin qayta -qayta 
basıwıńız múmkin. 
Ínteraktiv rejimde tek ámeldegi kórsetpeni orınlaw kerek. Dinamikalıq 
kirisiw rejiminde buyrıq parametrin shaqırıw ushın o'qni basıw yamasa kontekst 
menyusın shaqırıw jetkilikli. Mısalı, sheńber sızıw waqtında (CIRCLE) o'qni 
basqan bolsańız, súwrette kórsetilgen sıyaqlı buyrıq variantları dizimi payda 
boladı. Súwret 1. 12: 
Súwret. 1. 12. CIRCLE buyrıǵın dinamikalıq túrde kirgiziw 
Qatarda tıshqansha kórsetkishiniń ámeldegi X, Y koordinataları bar. Eger 
oray koordinatalarınıńń bul bahaları bizge uyqas bolsa, siz jaysha ENTER 
túymesin basıwıńız kerek. 
wazıypa 1. 3. Dinamikalıq kirisiw rejiminde ush noqattan sheńber sızıw
1. MyFile.dwt faylın oching. 
2. DYN túymesin basıń (tuyme tereńligin kiritiliwi kerek). 
3. Buyrıqtı kiritiń. Sóz tıshqanshanı kórsetkishi janındaǵı dinamikalıq 
kirgiziw buyrıǵı qatarında kórinedi. 

---

 4. Klaviaturadaǵı kósher túymesin basıń. Ekran tártibi suwretke sáykes 
keliwi kerek. Súwret 1. 12. 
5. 3 P elementin basıń. 
6. Tıshqanchanıń shep túymesin basıw arqalı óz basımshalıq menen ush 
noqattı kórsetiń. 
7. Ekranda sheńber payda boladı hám buyrıq qatarında tómendegi jazıwlar 
payda boladı: 
Command: circle 
Specify center point for circle or [3 P/2 P/Ttr (tán tán radius ) ]: 3 P 
Specify first point az waqıt circle: 
Specify second point az waqıt circle: 
Specify third point az waqıt circle: 
Prozrachnie komandi Ashıq buyrıqlar
Islep atirǵan buyrıqtı bıykarlaw ushın ESC túymesin basıń. Aqırǵı 
orınlanǵan buyrıq ENTER túymesin yamasa bos jay túymesin basıp qayta 
atqarıladı. Sonıń menen birge, buyrıq qatarına sóz kirgiziwińiz hám buyrıq atınıń 
Enter buyrıǵınıń nomiga kirgiziwińiz múmkin: tákirarlaw. Endi, bul buyrıqtı 
atqarganıńizdan keyin, ESC túymesin baspagunıńizcha avtomatikalıq túrde taǵı 
baslanadı (ciklik boladı ). 
Aldınan orınlanǵan buyrıqtı bıykarlaw standart ásbaplar panelindegi UNDO 
túymesin basıw arqalı ámelge asıriladı. 
AutoCAD sızılmanı ashıwdan barlıq buyrıqlardı eslab qaladı. 
Sol sebepli siz barlıq buyrıqlardı izbe-iz bıykarlawıńız múmkin. Qayta 
qayta tiklewdi REDO tuymesi menen tákirarlawıńız múmkin. UNDO hám REDO 
tuymelerinde buyrıqlar dizimi menen ashılatuǵın dizimler bar. 
Ayırım buyrıqlar basqa programmalar islep atirǵanda orınlawǵa bolatuǵın. 
Bunday buyrıqlar " ashıq" dep ataladı. Bul tiykarǵı programmanıń atqarılıwın 
toqtatadı. Ashıq buyrıq tawsılǵannan keyin, tiykarǵı programma atqarılıwı dawam 
etedi. " Ashıq" quramına ámeldegi bolǵan ob'ektler tańlanbaǵan hám jańa ob'ektler 
jaratılmaǵan barlıq buyrıqlar kiredi. Bunday buyrıqtıń mısalı CAL kalkulyatorini 
shaqırıw bolıp tabıladı. Taǵı bir mısal - ZOOM buyrıǵı. Buyrıq qatarında ashıq 
buyrıq atınıń jazıwda onıń atınan aldın apostrof qóyıladı. Ashıq buyrıqtı jumısqa 
túsirgennen keyin, buyrıq qatarında onıń parametrleri dizimi payda boladı. 
Ashıq buyrıqlar dizimi (Список прозрачных команд)
'CAL 
'GRID 
'LIMITS 
'OSNAP 
'STYLE 
'COLOR (COL) 
'FILTER (FI) 
'LINRTYPE 
'PAN 
'UNITS 
'DDPTYPE 
'ID 
'LTSCALE 
'REDRAW 
'ZOOM 
'DRAGMODE 
'ISOPLANE 
'ORTHO 
'SETVAR 
Wazıypa 1. 4. 'ZOOM' ashıq buyrıǵı menen islew 
MyFile.dwt faylın oching. 

---

 1. 3-tapsırma boyınsha kishi sheńber qurıw. 
Buyrıqtı jazıń hám sorawǵa juwapan 
Command: line
Specify first point: 
tıshqansha menen sheńberde noqat saylań. 
Buyrıqtıń qatarına buyrıqtı kiritiń (strelka ENTER túymesin basıwdı 
ańlatadı ). 
Klaviatura daǵı kósher túymesin basıń. 
EXTENTS jazıwın basıń. Súwret grafik maydan shegaralarına uyqas túrde 
sozılǵan. Buyrıqtıń qálewi aynasında tómendegi jazıwlar payda boladı: 
Specify next point or [Undo]: 'zoom 
>>Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or 
[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window/Object] 
time>:E 
Resuming LINE command. 
Specify next point or [Undo]: 
Specify next point or [Undo]: *Cancel* 
So'ralganda, ekinshi qatardı saylań hám ESC tuymesin basıń. 
Panoramalaw hám úlkenlestiriw 
Ádetde, sızılǵan súwret ekranǵa tolıq uyqas kelmeydi. Pan, yaǵnıy Súwret 
ólshemin ózgertirmesten súwretti kóshiriwdiń bir neshe jolı ámeldegi: 
• dóngelek basılǵanda tıshqanshanı háreketlantiring; 
• aylandırıw sızıqlarınan paydalanıń ; 
• STANDART ásbaplar panelindegi PANREALTIME túymesin basıń; 

---

 • menyu buyrıǵın saylań view - Pan; 
• buyrıq qatarınan ashıq PAN buyrıǵın atqarıń. 
Tıshqansha járdeminde súwretti jıljıtganda tıshqansha kórsetkishi qolǵa 
uqsaydı. Eger siz SHIFT túymesin basıp ustap tursangiz, háreket tek ortogonal 
jónelislerde múmkin. Tıshqansha kórsetkishi grafik maydan shegarasına jetkende, 
tıshqansha háreketin dawam ettiriw múmkin. Buyrıq ESC túymesin basıw arqalı 
shıǵadı. 
Ekran daǵı súwret kólemin úlkenlestiriw arqalı ózgertiwińiz múmkin. 
ZOOM buyrıǵı ob'ektlerdiń ólshemlerin ózgertirmeydi yamasa ólshemaydi. 
Bir halda, bul jaysha úlkenlestiriwshi stakan (úlkenlestiriw), bul ob'ektlerdi 
kózlerge jaqınlastıradı, bul sizge kishi detallarni kóriwge múmkinshilik beredi. 
Basqa jaǵdayda, bul ob'ektlerdi názerden uzoqlashtiradigan úlkenlestiriw quralı 
bolıp, bul quramalı kompozitsiyanıń pútkil quramın bir pútkil retinde kóriw 
imkaniyatın beredi. 
Sızılǵan súwretti úlkenlestiriw ushın bir neshe usıllardan paydalanıwıńız 
múmkin: 
• tıshqansha dóngelegin aylandırıw ; 
• tıshqansha dóngelegin eki ret basıw (suwretti ekranǵa sozıw ); 
• STANDART ásbaplar panelindegi ZOOM REALTIME, ZOOM 
WINDOW, ZOOM PELvIOUS tuymeleri; 
• ZOOM ásbaplar panelindegi tuymeler; 
• view - Zoom menyusı : 
• buyrıq qatarında ZOOM buyrıǵın orınlaw. 

---

 Úlkenlestiriw tuymeleri menen islewdi tolıq kórip shıǵamız. 
Bul tuymeni basıw menen " ZOOM" buyrıǵı Realtime parametri menen 
isleydi. Tıshqansha kórsetkishi plyus hám minus belgileri bolǵan lupaǵa 
ózgeredi. Súwrettiń ólshemin ózgertiw shep tuymesheni ustap turǵanda 
tıshqanchanıń vertikal háreketi menen ámelge asıriladı. Eger siz 
tıshqanshanı ekrandıń ortasından grafik maydan shegarasına ótkersangiz, 
súwret ólsheminiń yarımına (100%) ózgertiriledi. Ózgeris tıshqanshanı 
grafik maydan tısqarısına kóshiriwde dawam etedi. Buyrıqlar aynasında 
tómendegi jazıw qaladı : 
Command: '_zoom 
Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or 
[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window/Object] : 
Press ESC or ENTER tap exit, or right-click tap display shortcut menyu.
Bul tuyme basılǵanda 'ZOOM' buyrıǵı Window parametri menen isleydi. 
Programma sizdan ayna (ramka ) kólemin belgilewińizdi so'raydi. Keyin 
jıyekli suwretler ekrandıń shegaralarına uyqas túrde cho'ziladi. Buyrıqlar 
aynasında tómendegi jazıw qaladı : 
Command: '_zoom 
Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or 
[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window/Object] : 
_w 
Specify first corner: Specify opposite corner:
Bul tuymeni basıw menen aldınǵı parametr menen 'ZOOM' buyrıǵı 
atqarıladı. Programma kórinis aynasın aldınǵı úlkenlestiriwge qaytaradı. 
Buyrıqlar aynasında tómendegi jazıw qaladı : 
Command: '_zoom 
Specify corner of window, enter a scale factor (nX or nXP), or 
[All/Center/Dynamic/Extents/Previous/Scale/Window/Object] : 
_p 
ZOOM ásbaplar panelindegi tuymeler, sonıń menen birge, belgilengen 
parametr menen 'ZOOM' buyrıǵın jumısqa túsiredi. Bul jerde buyrıq parametrleri 
dizimi keltirilgen.