Lekciya №3 cad sistemaları. Avtamatlashtirilgan joybarlaw sistemaları klassifikatsiyasi Lekciya jobası

Lekciya №3
CAD sistemaları. Avtamatlashtirilgan joybarlaw sistemaları klassifikatsiyasi
Lekciya jobası :

1. Quramalı texnikalıq sistemalardı dekompozitsiyalaw.

2. Jańa texnikalıq sistemanı jiybarlaw algoritmi.
3. Texnikalıq sistemanı xarakteristikalaw aspektleri.
4. Joybarlaw processi strukturası dekompozitsiyası.
Joybarlaw obiekti hám processin aspektler hám etaplar boyınsha dekompozitsiyalanıwı


Tayansh sózler hám sózler:
Joybarlaw, joybar, texnikalıq usınıs, jumısshı hújjetler, ierarxiya, dekompozitsiyalaw, joybarlaw aspekti, joybarlaw stadiyasi, joybarlaw etapi, joybarlaw prosedurasi, joybarlaw operasiyasi.

Joybarlaw degende ilimiy-izertlew, esap -kitap hám konstruktorlıq jumısları kompleksin orınlaw nátiyjesinde ilimiy-izertlew jumısları processinde alınǵan texnikalıq usınıstı islep shıǵarıw processi ushın jaramlı bolǵan jumısshı hújjetlerge ózgertip beriw processi túsiniledi. Joybarlaw processi nátiyjesinde júzege kelgen jumısshı hújjetler jaratılatuǵın texnikalıq sistemanıń juwmaqlawshı xarakteristikası esaplanadı, hám ol joybar dep ataladı. Juwmaqlawshı xarakteristika bir yamasa bir neshe xarakteristikalardan shólkemlesken bolıwı múmkin. Bunday xarakteristikalar joybarlıq sheshimler dep ataladı.

Quramalı texnikalıq sistemanı joybarlawda, joybarlaw jumısların ápiwayılastırıw ushın dáslep sistema strukturalıq bólimlerge ajıratıp shıǵıladı. Texnikalıq sistemanı strukturalıq bólimlerge ajıratıp shıǵıw ierarxiyalıq ústke bolıw dep ataladı. Ierarxiyalıq ústke ajıratıwda sistema podtsistemalarǵa, olar bolsa óz gezeginde elementlerge ajratıladı (4-súwret).
4-suwretke tiykarınan, eń joqarıdaǵı birinshi júzede joybarlanıwı kerek bolǵan pútin quramalı sistema S jaylasqan bolıp, ol óz-ara baylanısda yamasa tásirinlerde bolǵan bir neshe podtizimlar P ga ajıratılǵan (2 úst). Óz gezeginde bul júze degi hár bir sistema úshinshi júzede jaylasqan elementlerge ajıratılǵan. Hár bir joqarıdaǵı júzede jaylasqan blok ózinden pastgi júzede jaylasqan bloklarǵa salıstırǵanda sistema dep qaralıwı múmkin, sistemanıń pastgi júzesinde jaylasqan blokları bolsa elementler dep ataladı.
Qaǵıyda boyınsha elementlerge ajıratıw olardıń funksional belgileri boyınsha orınlanadı hám bloklardı elementlerge ajıratıw olardı funksional wazıypaları boyınsha xarakteristikalap bolmaytuǵın dárejege shekem alıp barıladı. Aqırǵı júze degi strukturalıq bólekke ajralmaydigan elementler bazalıq elemenlar dep ataladı. Joybarlanatuǵın ob'ektti strukturalıq bólimlerine ajıratıw olardı ierarxiyalıq ústi boyınsha dekompozitsiyalaw dep ataladı. Hár bir blokdıń atqaratuǵın funksiyası belgili bolǵanlıǵı sebepli dekompozitsiyalaw nátiyjesinde, olardı bólek joybarlaw múmkinshiligi tuwiladi.

3. 1-súwret. Texnikalıq sistemanı dekompozitsiyalaw máselesine tiyisli

Bul bolsa quramalı texnikalıq sistemanı joybarlawdi bir qansha ápiwayılastıradı. Mısal ushın mashinasazlıqta ayırım elementler retinde detallar (vint, bolt, shponka, val, tisli dóngelek, hám t.b. ) alınadı, hám olar ierarxiyalıq júzeniń eń tómeninde jaylasadı. Odan joqarıdaǵı júzede jıynama birlikler jaylasqan bolıp, olar detallarǵa salıstırǵanda sistema esaplanadı. (stanokdıń reduktorı, ishki janıw dvigateliniń karbyuratorı, reaktiv dvigatel janıw kamerasınıń elektropnevmo-klapanı hám t.b.). Óz gezeginde jıynama birlikler agregatlarınıń elementleri esaplanadi, hám agregatlar jıynama birliklerine salıstırǵanda joqarıdaǵı júzede jaylasadı (stanoklar, gidravlik pressler, ishki janıw dvigatelleri hám t.b.). Geyde bunnan joqarılaw ústte bolıwı múmkin. Mashinasazlıqta olar kompleks dep ataladı. Mısal ushın stanok potok liniyaǵa salıstırǵanda element, ishki janıw dvigateli ushıw apparatları hám avtomobillarge salıstırǵanda element esaplanadı. Aytılǵanlardı inabatqa alǵan halda 5-suwretde jańa texnikalıq sistemanı joybarlaw algoritmınıń ulıwmalastırılǵan sxeması keltirilgen.

Joqarıda biz quramalı texnikalıq sistemanıń ierarxiyalıq úst, yaǵnıy strukturalıq xarakteristikalanıwınıń jetiliskenlik dárejeleri boyınsha dekompozitsiyasın kórip shıqtıq. Hár qanday texnikalıq sistema belgili bir ózgesheliklerge iye boladı. Sol qásiyetlerin joybarlaw dáwirinde ańlatıw xarakterine qaray da texnikalıq sistemanı dekompozitsiyalaw múmkin. Texnikalıq sistemanıń qásiyetleri boyınsha dekompozitsiyalaw onı xarakteristikalawdıń bir neshe aspektine alıp keledi. Olar arasındaǵı eń irileri funksional, konstruktorlıq hám texnologiyalıq aspektler bolıp tabıladı. Bul aspektlerge sáykes wazıypalardı tarqatıp alıw, sáykes túrde texnikalıq sistemanı funksional, konstruktorlıq hám texnologiyalıq joybarlaw dep ataladı.
Texnikalıq sistemanı funksional aspektte xarakteristikalawda onıń funksional wazıypasın orınlawınıń tiykarǵı principleri, yaǵnıy ondaǵı fizikalıq, hám de informaciyalıq processler kórinedi.

3. 2-súwret. Jańa texnikalıq sistemanı joybarlaw algoritmi sxeması

Soǵan sáykes túrde texnikalıq sistema funksional, strukturalıq, principial hám kinematikalıq sxemalarda ańlatıladı.

Funksional aspect nátiyjelerinen paydalanıp konstruktorlıq aspektida texnikalıq sistemanıń geometriyalıq forması jáne onıń keńislik jaylasıwı anıqlanadı.
Texnologiyalıq aspekt konstruktorlıq aspekti nátiyjelerin ámelge asırıw ushın kerekli bolǵan texnikalıq sistemanı jaratıwdıń usıl hám quralların xarakteristikalap beredi.
Tap sonday tárzde joybarlaw processi strukturasın da analiz qılıw múmkin. waqıt boyınsha rawajlanıp baratuǵın joybarlaw processi stadiyalarga, etaplarga, joybarlaw proseduralariga hám operasiyalarga ajraladı.
Quramalı texnikalıq sistemanı joybarlawda tómendegi stadiyalardan ótiledi: eskizli joybarlaw, texnikalıq joybarlaw, jumısshı joybarlaw, sınap kóriw hám engiziw.
Eskizli joybarlaw stadiyasida, jaratılatuǵın texnikalıq sistemanı funksional maqsetke muwapıqlıǵı, tiykarǵı principleriniń jetiliskenligi, onı islep shıǵarıw múmkinligi tekserip kóriledi jáne onıń eskiz joybarı jaratıladı.
Texnikalıq joybarlaw stadiyasında joybardıń barlıq bólimleri hár tárepleme qayta islep shıǵıladı, texnikalıq sheshimler konkretlestirıledi hám detallastıradı.
Jumısshı joybarlaw stadiyasında texnikalıq sistemanı islep shıǵarıw ushın kerekli bolǵan barlıq hújjetler tayarlanadı. Keyinirek bul hújjetler tiykarında texnikalıq sistemanıń úlgi danası yamasa partiyası islep shiǵarıladı hám olar tolıq sınap kóriledi. Sınap kóriw nátiyjeleri keyinirek joybarlıq hújjetlerde korrektirovka etiledi hám saylanǵan kárxanada óndiriske engiziledi.
Joybarlaw etapi joybarlaw processiniń bir bólegi bolıp, ol jaǵdayda joqarıda kórilgen ierarxiyalıq ústke hám aspektlarga sáykes keliwshi barlıq kerekli xarakteristikalar hám olardıń sheshimleri tayarlanǵan boladı. Mısal ushın komplekslerdi joybarlaw etapida sol kompleksti óndiriske kerek bolǵan barlıq hújjetler tayarlanǵan bolıwı kerek.
Óz gezeginde joybarlaw etapi joybarlaw proseduralarına ajraladı. Joybarlaw prosedurası joybarlaw etapınıń bir bólegi bolıp, ol belgili bir joybarlıq sheshimdi alıw menen ámelge asıriladı. Joybarlaw processiniń eń kishi bólegi joybarlaw operaciyasi dep ataladı, hám ol joybarlaw prosedurasınıń quramı esaplanadı
(6 -súwret).

Texnikalıq
usınıs

Jumısshı hújjetler

Operasiyalari

Protseduralar

Etaplar

Joybarlaw processi

3. 3-súwret. Joybarlaw processi strukturasına tiyisli

Joybarlaw prosedurasına mısal retinde buyım sızılmasın tayarlaw, kúsheytiw parametrlerin esaplaw, elektrodvigatel soǵıwǵa kerek bolatuǵın úlgili konstruktsiyanı tańlaw hám t.b. keltiriw múmkin. Joybarlaw operasiyasına mısal retinde bolsa úlgili grafik súwretlerdi sızıw (sızılma ramkası hám t.b. ), kúsheytiw statikalıq jaǵdayın ańlatiwshı algebralıq teńlemeni tarqatıp alıw, berilgen varianttaǵı elektrodvigateldıń nátiyjelililik kórsetkishlerin esaplaw hám t.b. keltiriw múmkin.

Sonlay etip, joybarlaw ob'ektleri úst hám aspekt túsinikleri boyınsha, joybarlaw processleri bolsa etap túsinigi boyınsha strukturalıq bólimlerge ajratıladı, yaǵnıy dekompozitsiyalanadi.