Lekciya 1 Tálimde xabar resursları. Tálimde xabar resursları hám olardıń klassifikaciyası, avtomatlastırılǵan xabar resurslarıı tálimde xabar resurslarınıń klassifikaciyası Reje

IP
da bir-birin toldıradı. Tek bir funkciya 
tiykarǵı, ekinshisi járdemshi bolıwı múmkin. 
Basqarıw.
 
Xabar resursları basqa kóplegen derekler sıyaqlı menejmentti talap etedi. Oqıw 
xabar resursların basqarıw xabardı basqarıw texnologiyaları yamasa arnawlı basqarıw 
texnologiyalarınan paydalanǵan halda ámelge asırıladı. Tálim xabar resursların 
basqarıwdıń konceptual modelin (KM) KM =  formasına 
iye bolǵan principler kompleksi retinde kórsetiw. Bul komplekstiń tiykarǵı principlerı 
tómendegilerden ibarat : Maqset anıqlıǵı - Tso, Modellestiriw - M, Waqtınshalıq 
muwapıqlastırıw - Vs, SSnıń strukturalıq jazıwmaları, Baylanıs jazıwmaları - CS, Ciklik 
qadaǵalaw - Tsu, Kóp qırlı. 
Qosımshalar - Mp, Cognition Control Ku. Hár bir princip menejmenttiń ayrıqsha 
tárepin sáwlelendiredi. 
Modellestiriw principi 
- 
oqıw xabar resursların jaratıw hám xarakteristikalaw ushın 
hár qıylı modellerden paydalanıwdı ańlatadı. Bul princip resursların basqarıwda 
modellestiriw zárúriyatınıń táreplerin sáwlelendiredi. Modellestiriw principi menejment 
modellerden aldın qurılısın belgileydi. Waqtınshalıq muwapıqlastırıw principi sonnan 
ibarat, basqarıw waqıtı (TU) xabar resursları quramındaǵı sezilerli ózgeris (TShI) 

---

waqtından aspawı kerek. Basqasha etip aytqanda, olardı qóllaw waqtında olar eskirmewi 
kerek. TSI =TU. TSi - basqarıw sistemanıń funkcional elementiniń islew waqıtı. 
Strukturalıq muwapıqlıq principi sonı ańlatadı, xabar tálim resursları strukturalıq 
bólimleriniń hár bir elementi olardı qollaw maqsetlerine sáykes keliwi kerek. 
Baylanıs jazıwlarınıń principi sonı ańlatadı, xabar dárekleri bólimleri ortasında 
xabar almasinuvi hám maǵlıwmatlardıń óz-ara tásiri múmkin. Cikldı basqarıw princip 
sonnan ibarat, oqıw xabar resursların basqarıw procesi hámiyshe tákirarlanatuǵın bolıwı 
kerek, sonday-aq olardı tekseriw hám jańalaw. Kópshilikte menejment túrli cikllerdi 
quraytuǵın sapalı tákirarlanatuǵın proceduralardı óz ishine alǵanlıǵı belgili bolǵan 
poziciyanı sáwlelendiredi. 
Kóp ólshewli programma principi sonnan ibarat, tálim xabar resurslarınan 
paydalanıw kóplegen intellektuallıq bolıwı kerek, yaǵnıy bir wazıypanı emes, bálki bir 
qatar mashqalalardi sheshiwge qaratılǵan. 
Kognitiv basqarıw principi tálim xabar resursların basqarıw qarar qabıl etiwshi 
(DM) qatnasıwında dúziliwin ańlatadı. Qarar qabıl etiwshilerdiń tártipke salıwshı tásiri 
tınıshsız etiwshi faktorlardı minimallastırıw hám qabıl etilgen qararlar sheńberinde tálim 
resurslarınan jáne de nátiyjeli paydalanıwdı támiyinlew ushın islep shıǵılǵan. 
Tálim xabar resurslariniń zárúrli ayrıqshalıǵı
 - 
bul kóp paydalanıwshılar ortalıǵında 
paydalanıw múmkinshiligi. 
Kóp paydalanıwshı ortalıǵı
- bul túrli paydalanıwshılar hámme ushın ulıwma bolǵan 
resurslarǵa ıyelik etiwi yamasa paydalanıwı múmkin bolǵan ortalıq, mısalı, fayllar yamasa 
kirisiw / shıǵıw apparatları.
Juwmaq. Xabar - tálim resursları - bul bilimlendiriwge tiyisli ónimler hám tálim 
xızmetlerin jaratıw ushın tıykar bolıp tabıladı. Olardıń turmıslıq ciklleri bar, jáne bul faktor 
olardı jaratıwda hám qóllawda esapqa alınıwın talap etedi. 
Xabar ónimleriniń kóplegen ónimlerinde olardı saqlaw hám xabardı qorǵawdı 
shólkemlestiriw talap etiledi, sebebi quramalı xabar tálim resursları ushın olardı 
xarakteristikalaw hám qóllawda semantik boslıq ámelde boladı [24]. 
Xabar resursları - xabar sistemalarıdaǵı hújjetler hám hújjetler jıynaqları 
(kitapxanalar, arxivlar, fondlar, maǵlıwmatlar banki, depozitariy, muzey bazaları hám 
basqalar ). 
Xabar derekleri social / ekonomikalıq derekler túrlerinen biri - islep shıǵarıw 
faktorları. 

---

Xabar resurslarınıń zárúrli ayrıqshalıǵı olardıń " buzılmawı" bolıp tabıladı - olar 
paydalanıwdan keyin joq bolıp ketpeydi hám olardı qayta-qayta isletiw múmkin, 
sheklewsiz nusqalaw.