Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

2.  Mirzo  Ulug‘bekning  iqtisodiy islohotlari
Mirzo Ulug‘bek o ‘zining podshohlik, olimlik, mutafakkirlik faoliyatida 
ulug‘  bobosi  Amir  Tem ur  vasiyatlariga,  uning  ko'rsatm alariga  to ‘la 
asoslandi.  Natijada  uning  40  yillik  hukmronligi  davrida  mamlakatda 
barqarorlik,  tinchlik,  hamjihatlik,  iqtisodiy ravnaq katta ijodkorlik hukm 
surdi.  M irzo  U lug‘bek  o ‘z  faoliyatida  iqtisod  ilmiga,  iqtisodiyotni 
rivojlantirish va barqarorlikni ta ’minlashga katta e’tibor berdi.  U  shunday 
iqtisodiy  o ‘zgarishlar  (islohotlar)  qildiki,  bular  oqibatida  iqtisodiy 
inqirozlarning oldini oldi,  davlat qudratini yuksak darajaga ko‘tardi.
Uning soliqlarni tartibga solish va pul muomalasini barqarorlashtirish, 
pulning qadrsizlanishiga yo‘l  qo‘ymaslik uchun ko‘rgan chora-tadbirlari 
tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi.  Masalan, u xirojning miqdorini tabaqalash- 
tirish  yo‘lini  tutdi,  ya’ni  xirojni  yeming  shart-sharoiti,  unumdorligi, 
bozorlarga yaqin-uzoqligi kabi omillarga qarab belgiladi.  Iqtisod ilmining 
hozirgi  tushunchasi  bilan  aytganda,  ver  rentasi  ta ’limotini  asoslashga 
harakat qildi.  U soliqlami pul shaklida to‘lashni afzal deb bildi va shunday 
soliq shaklini ijtimoiy adolatga xizmat qiladi,  deb bildi.
Mirzo  Ulug‘bek  iqtisodiy  dunyoqarashida  pul  islohoti  alohida  o ‘rin
70

---

tutadi.  U shu maqsadda pul zarb qiluvchi korxona qurdirdi.  Pul birliklarining 
nomini ana shu korxona joylashgan shahar —  Buxoro xalq atamasi bilan 
atashni lozim  topdi  (masalan,  donaki adliya,  nildonaki adliya,  dudonaki 
adliya kabi).  Pul birligining vazni pul qiymatiga qarab  2,  3—8,  6 gramrn 
og‘irlikda  belgilangan.  Bunday  iqtisodiy  tadbir  mamlakatda  tovar-pul 
m unosabatlarining  rivojlanishiga,  xalqaro  savdo  ravnaqiga,  milliy 
mulkning barqaror bo‘lishiga  xizmat  qiladi.