Lazerlar va lazerli spektroskopiya istiqbollari 5A140202-“Fizika

Yarimo’tkazgichli lazerlar. 
Yarimo’tkazgichli kristallar asosida tuzilgan qattiq jismli lazerlar 
yarimo’tkazgichli lazerlar deyiladi. Bu lazerlarda ruhsat etilgan energetik 
zonalardagi nurlanishli kvant o’tishlardan foydalaniladi. Yarimo’tkazgichli faol 
muhitda katta optik kuchaytirish ko’rsatkichiga (
1
4
10

sm
) erishish mumkin. Bu 
lazerlarda rezonator uzunligi 
mm
mkm
1
50

oralig’ida bo’ladi (1.8,1.9, 1.10 – 
rasmlar). 
Yarimo’tkazgichli lazerlar (YAL) nihoyatda kichikligi bilan birga 
inertsizligi (
s
9
10

), FIK yuqoriligi (30 %), spektral tarkibini sozlab o’zgartirish 
mumkinligi, faol muhit sifatida ishlatiluvchi moddalar ko’pligi, nurlanish to’lqin 
uzunligi 
mkm
30
3
,
0



bo’lishi bilan birga boshqa lazerlardan ajralib 
turadilar.
YAL larda faol zarrachalar erkin elektronlar va kovaklar bo’lib, ular faol 
muhitda injektsiyalanishi, diffuziyalanishi va dreyflanishi mumkin bo’lgan erkin 
zaryad tashuvchilar hisoblanadilar. 
YAL larda asosiy damlash usuli 
n
p

o’tish yoki getereperexod orqali 
injektsiya bo’lib, elektr energiyasini to’g’ridan-to’g’ri aniq kogerent nurlanish 
energiyasiga aylantiradi. Bu injektsion lazer deyiladi.
Damlashning elektr teshib o’tish usuli (strimer lazer), elektron bilan 
bombardimon qilish usuli (elektron damlashli YAL), optik damlash usullari 
mavjud.
N.G. Basov va uning xodimlari xavola etilgan optik damlashli YAL 
n
p

o’tishda 
GaAs
kristallida birinchi marta R. Xoll, M.I. Neyten (AQSH) 

---

35 
tomonidan, elektron damlashli YAL esa Basov va uning xodimlari tomonidan 
yaratildi.