Landshaftshunoslik asoslari

13.3-rasm. Landshaftlarning bir tizimli (I) va ko‘p tizimli (II) modellari 
(V.S.Preobrajenskiy, 1966) 
Bir komponentdan ikkinchisiga yo‗nalgan doimiy, aniq va nisbatan barqaror 
bo‗lgan aloqalar to‗g‗ri aloqalar deyiladi. Bunday aloqalarga tektonik strukturalar 
bilan relef orasidagi, relef bilan iqlim, iqlim bilan suvlar orasidagi aloqalarni misol 
tariqasida keltirish mumkin. Iqlim omillari, jumladan atmosfera yog‗inlari 
daryolarning to‗yinishi, suv rejimini va boshqa ko‗pgina oqim ko‗rsatkichlarini 
belgilaydi. Suv oqimining tuproq hosil bo‗lish jarayonida tutgan o‗rni ham 

---

174 
ma‘lum. Tuproq bilan o‗simlik, o‗simlik bilan hayvonot orasidagi aloqalar ham 
to‗g‗ri aloqalarga kiradi.