Laborotoriya ishi 24 d-triggerlar asosida 4-razryadli ketma-ket registrni tadqiq qilish

Laborotoriya ishi 24


D-triggerlar asosida 4-razryadli ketma-ket registrni tadqiq qilish

Bir nechta triggerlarni ketma­ket yoki parallel ulash va ularning kirishlarini mantiqiy elementlar bilan boshqarish orqali registrlar va sanash qurilmalari sxemaslarini xosil kilish mumkin.

Registr deb  axborotni qabul qiluvchi, saqlovchi, murakkab bo’lmagan o’zgartirishlar (chapga va o’nga surish)ni amalga oshiruvchi, hamda axborotni to’g’ri va teskari kodlarda uzatuvchi qurilmaga aytiladi. Registrlar ketma ket kodlarni parallel kodga va aksincha o’zgartirishda xam ishlatiladi. Registrlarning asosini triggerlar xosil qiladi va triggerlarni ketma-ket yoki parallel ulash orqali registr sxemasi xosil qilinadi.
Sonning xar bir razryadi registrning razryadiga (saqlovchi triggerga) mos keladi.
Registrlarning parallel, ketma-ket printsipda ishlovchi, o’nga va chapga suruvchi, hamda reversiv turlari mavjud.
Parallel printsipda ishlovchi registrlarda kodlar parallel yoziladi va o’qiladi, ketma-ket printsipda ishlovchi registrlarda esa kodlar ketma-ket yoziladi va o’qiladi.
O’nga va chapga suruvchi registrlar kodlarni o’nga va chapga surish uchun xizmat qiladi.
Quyidagi rasmda D-trigger asosida qurilgan o’nga suruvchi, ketma-ket printsipda ishlovchi registr sxemasi keltirilgan (2.11-rasm).

Har bir taktda “X” kirishdan ikkilik raqamlar ketma-ket kodda kiritiladi, va bitta razryadga o’nga suriladi.

D-triggeri asosidagi chapga suruvchi registr sxemasi 2.12-rasmda keltirilgan.

Reversiv registrlar saqlanayotgan axborotni xam o’nga, xam chapga surish uchun xizmat qiladi.

Sanash qurilmasi  kirishdagi impulslar sonini hisoblash uchun xizmat qiladi. Har bir impuls sanash qurilmasida saqlanayotgan sonni bittaga o’zgartiradi. Ular bajaradigan vazifasiga ko’ra qo’shuvchi, ayiruvchi va reversiv (xam qo’shuvchi, xam ayiruvchi) turlarga bo’linadi.
Quyidagi rasmda T-trigger asosida qurilgan, ketma-ket bog’lanishli, qo’shuvchi sanash qurilmasi sxemasi keltirilgan (2.14-rasm). Kirishdagi xar bir impuls qurilmadagi sonni bittaga oshiradi.



Bu qurilma dinamik printsipida ishlaydi, ya’ni uning triggerlari kirishdagi impulsning orqa fronti (impuls spadi)ga mos ravishda o’z xolatini o’zgartiradi.
Qo’shuvchi sanash qurilmasining ishlash jadvali.

№	Q3	Q2	Q1
0	0	0	0
1	0	0	1
2	0	1	0
3	0	1	1
4	1	0	0
5	1	0	1
6	1	1	0
7	1	1	1

Ayiruvchi sanash qurilmasida kirishdagi har bir impuls undagi sonni bittaga kamaytiradi. 2.15-rasmda ayiruvchi dinamik sanash qurilmasining sxemasi va ishlash vaqt diagrammasi keltirilgan.

Bu qurilma dinamik printsipida ishlaydi, ya’ni uning triggerlari kirishdagi impulsning frontiga mos ravishda o’z xolatini o’zgartiradi.
Ayiruvchi sanash qurilmasining ishlash jadvali quyidagicha.

№	Q3	Q2	Q1
7	1	1	1
6	1	1	0
5	1	0	1
4	1	0	0
3	0	1	1
2	0	1	0
1	0	0	1
0	0	0	0

Sanash qurilmalari kirishdagi impulsning maksimal chastatasi quyidagi formula bilan aniqlanadi.

bu erda : t_cx - sinxrosignal davri; n – sanoq triggerlari soni; t_T – sanoq triggerida o’tish jarayoni vaqti
Sanash qurilmasining asosiy ko’rsatkichlari sanash koeffitsienti bilan xarakterlanadi.

bu erda n- sanovchi triggerlarning soni.
Reversiv sanash qurilmasi ikki yoqlama yo’nalishda sanash imkoniyatiga ega bo’lib, sanash yo’nalishi uchun maxsus boshqarish kirishlari (“+” va “-”)ga ega.





Sanash qurilmalaridan chostata bo’lgichlari sifatida ham foydalanish mumkin. Uning triggerlari chiqishlari kirishga nisbatan chastotani Q₁ - ikki marta, Q₂ - to’rt marta, Q₃ - sakkiz marta bo’ladi.