Laboratoriyaliq jumis №5 O’simlik beloklarının’ qa’siyetleri. Beloklardı sho’ktiriw ha’m ren’li reakciyaları

Beloklardin` ren`li reaktsiyalari.
Kerekli materiallar:1) 96% li spirt, 2) 5%li CuSO₄ eritpesi, 3) 10%li NaOH, 4) 1:1 qatnasindag`i suw menen suyitilg`an nitrat kislota, 5) 13 qatnasinda suw menen suwitilg`an ammiak eritpesi, 6) paxta, la`blebi, kapusta ha`m de basqa o`simliklerdin` japiraqlari.
Jumistin` barisi: Paxta yamasa basqa o`simlik japiraqlari alinip, olar qaynag`an suwg`a batiriladi ha`m ol onda 1-2 minut uslap turg`annan keyin suwdan alinip, 96<sup>0</sup> li spirt quyilg`an kolbag`a salinadi. Kolbanin` awzina suwitqish ornatiladi. Keyninen bul kolba issi suw vannasinda qoyilip, 30-60 minut isitiladi. Bunda japiraq quramindag`i jasil ha`m Sari pigmentler, Erkin aminokislotalar ham de suwda eriytug`in belok (albumin) ler spirtke toplanadi. Ren`sizlengen japiraqlar qolbadan shig`ariladi ha`m aydalg`an suwg`a batirap alinadi, ha`r qaysisi o`z aldina Petri tabaqshasina jayiladi. Keyin to`mendegi reaktsiyalar alinip bariladi.
1. Biuret reaktsiyasi. Petri tabaqshasindag`i jayilg`an japiraqtin` u`stine 5% li mis kuporosi CuSO₄ nin` eritpesi quyilip, japiraq usi eritpe ishinde bir saat dawaminda saqlanadi. Usidan keyin eritpeden alinip aydalg`an suwda shayiladi ha`m 15 %li natriy tiykari NaOH saling`an idisqa batirip, onda bir saat saqlanadi. Eritpeler ishinde saqlang`an japiraq toqimasinin` ko`k hawa ren`ge o`tiwi japiraq quraminda belok ha`m peptid baylanisi bolg`an pepton, polipeptidlerdin` barlig`in ko`rsetedi.
2. Ksantoprotein reaktsiyasi. Bunda kontsentratsiyasi ku`shli nitrat kislota 1:1 qatnasindag`i suw menen aralastiriladi. Ren`sizlendirilgen japiraq usi eritpege 15-20 minut dawaminda salinip turilg`annan keyin ol Sari ren`ge boyaladi. Eger bul japiraq ekinshi idisqa salinip u`stine 1:2 qatnasindag`i suw menen aralastirilg`an ammiak quyilsa, japiraq qizg`ish qon`ir ren`ge boyaladi. Bul protaminler toparindag`i belokti ksantoprotein reakyiyasi menen aniqlap bolmaydi.
3. Million reaktsiyasi. Ren`sizlendirilgen japiraq million reaktivinde 30-60 minut saqlansa qizg`ish ren`ge o`tedi. Bul japiraq quraminda beloktin` barlig`in ko`rsetedi, ren`lerdin` toq ha`m ash boliwina qarap belok mug`darin ha`r bir reaktsiyadag`i jumistin` na`tiyjesin to`mendegi kestege jazip qoyiw kerek.

Reaktsiyalar	O`simlik ati	Ren`nin` o`zgerisi	Beloktin` mug`darin belgileytug`in bahasi.
Biuret reaktsiyasi	Paxta, la`blebi, kapusta	Ashiq ko`k toyg`in ko`k, toyg`in ko`k	5 4 5
Ksatoprotein reaktsiyasi	Paxta, la`blebi, kapusta	Qizg`ish- qon`ir, qon`ir	3 4 4
Million reaktsiyasi	Paxta, la`blebi, kapusta	Toq qizg`ish, ku`shsiz qizg`ish, toyg`in qizg`ish.	5 3 5