Laboratoriya mashg‘ulotlari

21-Mavzu. Sofradeks ko„z va quloq tomchilari sifatini baholash, qadoqlash va o‟rash. 

Maqsad.Korxona  sharoitida  katta  hajmda  ishlab  chiqariladigan  ko‘z  va  quloq 

tomchilarini sifatini baholash va standartlash usullarini ishlab chiqish.  

Maruzaning axamiyati: Talabalarga ko‘z tomchilari ularni xozirgi kunda tutgan o‘rni, 

Ko‗z tomchilarida ―Dori vositalari sifatini standartlari. Asosiy qoidalar‖ tarmoq standarti TSt 

42 - 01 : 2002 rasmiy nashrda keltirilgan sifat ko‗rsatkichlari bilan tanishtirish. 

Vaziyatli masalalar. 

1.Sofradeks  quloq  va  ko‗z  tomchilari  quyish  uchun  tayyorlangan  eritmaning  ranggi 

o‗zgargan. 

2.Eritma bilan to‗ldirish uchun tayyorlangan ko‘z tomchisining 30%i termik barqaror emas. 

Talabalarning bilimini tekshirish uchun savollar. 

1.Moddalarning  eruvchanligi nima? 

2.Chin eritmani kolloid eritmadan farqi. 

3.To‗yingan va to‗yinmagan eritmalar. 

4.Ko‘z tomchilariga misollar keltiring. 

5.Tomchilarni  tayyorlashda erituvchilarga qo‗yilgan talablar. 

6.Spirtli eritmalarda spirt quvvatini aniqlash.  

7. Tomchilarnimexanik qo‘shimchalar 

8.Sterilizatsiya usullari. 

 

Ko‗z tomchilari: guttae orntalmicae Ko‗z tomchilari tomchilab dozalanuvchi (qo‗llaniladigan) 

suvli, moyli eritmalar, emulsiya yoxud suspenziya xolidagi suyuq dori shaklidir.  

---

338 

 

Ko‗z dori shakllari (KDSH):qattiq: tabletkalar, lamellar, qalamchalar, sepmalar, ko‗z dorivor 

plyonkalari; 

suyuq:suvli va moyli eritmalar, emulsiya, suspenziyalar; 

yumshoq: gomogen va geterogen surtmalar;  

gazsimon: aerozollar (ko‗z spreylari);  

Ko‗z  tomchisini  izotoniklash  uchun  qo‗shiladigan  yordamchi  modda  dorivor  modda  bilan 

mos  kelish-kelmasligiga  qarab  tanlanadi.  Ba‘zi  xollarda  giper  yoki  gipotonik  eritmalarni 

qo‗llash ruhsat etiladi va bu haqda xususiy maqolada ko‗rsatilgan bo‗ladi.  

Ko‗z tomchisining  me‘yordagi qovushqoqligi 5–15 sP oralig‗ida bo‗lib, bu ko‗rsatkich 40 - 

50 sP dan oshib ketmasligi kerak.  

Ko‗z tomchilarining rangi DF XI nashri 1-jild 194 betda keltirilgan «Suyuqliklarning rangini 

aniqlash‖  maqolasi  bo‗yicha  ranglilik  etalonlari  bilan  solishtirib  yoki  xususiy  maqolada  

keltirilgan ko‗rsatmalar bo‗yicha vizual aniqlanadi. 

-Solishtirish  uchun  olinadigan  tekshiriluvchi  suyuqlik  va  etalon  hajmi  bir  xil  miqdorda 

olinishi  kerak.  Solishtirish  diametri  va  shishasi  bir  xil  bo‗lgan  probirkada,  oq  fonda  olib 

boriladi (pri dnevnom otrajennom   svete na matovo - belom fone). 

-Tekshirilayotgan  namunaning  rangi  etalonnikiga  to‗g‗ri  kelishi  yoki  yaqin  bo‗lishi  kerak, 

lekin intensivligi bo‗yicha ortib ketmasligi kerak. 

-  Rangsiz bo‗lishi kerak bo‗lgan suyuqlikni yuqoridan butun suyuqlik qatlami orqali kuzatib, 

oq fonda tekshiriladi.  

-Rangi  bo‗yicha  suvdan  farqlanmaydigan  suyuqliklar  rangsiz  suyuqlik  hisoblanadi 

(eritmalarda esa erituvchisidan farqlanmaydigan). 

-Ko‗z  tomchilari  "Sterilizatsiya"  maqolasiga  ko‗ra  va  hususiy  maqola  ko‗rsatmasiga  binoan 

sterillanadi. 

-100

0

S xaroratda 30 daqiqa sterillanadigan (stabilizatorsiz) dori modda eritmalari; 

-100

0

S xaroratda 15-30 daqiqa sterillanadigan (stabilizator qo‗shib) dori modda eritmalari; 

-Haroratga chidamsiz dori modda eritmalari  

-Korxona  sharoitida  termolabil  modda  eritmalari  bakterial  filtrlardan  o‗tkazilib,  mexanik 

usulda sterillanadi. . 

- Ko‗z tomchilarining sterilligiDF XI nashri,2 jild,187 bet maqolasiga ko‗ra tekshiriladi. 

-In‘eksion eritmalarning idishlardagi hajmi nominal hajmdan ortiq bo‗lishi kerak. 

Idishlardagi  in‘eksion  eritmalarninghajmi  kalibrlangan  shprits  (idish  hajmi  50ml  gacha 

bo‗lsa)  yoki  kalibrlangan  silindr  (idish  hajmi  50ml  dan  ko‗p  bo‗lsa)  yordamida  20±2°S 

haroratda aniqlanadi. 

Ko‗z tomchilarida ―Dori vositalari sifatini standartlari. Asosiy qoidalar‖ tarmoq standarti TSt 

42 - 01 : 2002 rasmiy nashrda keltirilgan quyidagi sifat ko‗rsatkichlari o‗rganilishi kerak: 

1. Dori vositasining lotin, davlat va rus tillaridagi nomlari 

2. Xalkaro patentlanmagan  nomi 

3. Tarkibi 

4. Tavsifi 

5. Sterilizatsiya va to‗ldirish shartlari 

6. CHinligi 

7. Tinikligi 

8. Rangliligi 

9. pН yoki kislotalilik yoki ishkoriylik 

10. Mexanik qushimchalar 

11Qovushqoqligi 

12. Osmolyarligi 

13. YOt aralashmalar (o‘xshash birikmalar) 

14. Qadoqni to‗ldirish hajmi 

15. Sterilligi 

16. Mikdoriy tahlili 

---

339 

 

17. O‘rami 

18. Yorliqlash 

19. Tashish   

20. Saqlash 

21. YAroklilik muddati   

22. Asosiy farmakoterapevtik guruhi 

 

1-Laboratoriya ishi