Laboratoriya mashg‘ulotlari

«CHARXPALAK» TRENINGI 

 

№ 

Omillar nomi 

Omillar turi 

farmatsevtik 

fiziologik  biokimyoviy 

1 

Hujayra membranalarining xossalari va 

holati  

 

 

 

2 

DM kimyoviy holati 

 

 

 

3 

Hujayraning gidratlanganligi 

 

 

 

4 

DM fizik holati 

 

 

 

5 

DM 

metabolizmini 

belgilovchi 

omillar 

 

 

 

6 

Inson jinsi 

 

 

 

7 

YOrdamchi 

moddalar 

turi 

va 

miqdori 

 

 

 

8 

Inson yoshi  

 

 

 

9 

Dori  shakli  (turi)  va  uni  kiritish 

yo‗li 

 

 

 

Amaliy mashg„ulot mavzusini yoritishda “Klaster” pedagogik texnologiya usulidan 

foydalaniladi. 

 

 

Biofarmatsiya 

Dori moddasining 

qondagi miqdori 

Dori moddasining  

biologic suyuqlikdagi  

miqdori 

Dorilarning 

biologikso’rilishi 

Dorilarning so’rilishi 

Dorilarni xarakatlanishi 

Dorilarning 

biotransfarmatsiyasi 

Dorilarni organizmda 

taqsimlanishi 

Dorilarning organizmdan 

ajralib chiqshi 

Dorilarniing 

farmokokinetikasi 

---

381 

 

1-Laboratoriya  ish 

Tayyor dori vositasining biologik samaradorligini  

in vitro usulida aniqlash 

Vazifa 

1.  Sulfadimezin  tabletkasining  biologik  samaradorligini  aylanadigan  kajava  asbobida 

aniqlang  

2.  Olingan natijalarni asosida jadvalni to‗ldiring 

3.  Sulfadimezin  tabletkasi  tarkibidan  asosiy  ta‘sir  qiluvchi  modda  miqdorini  erituvchi 

muhit tarkibiga erib o‗tish tezligini vaqtga bog‗liqlik grafigini chizing. 

Kerakli asbob-uskunalar va yordamchi materiallar: 

1.  Aylanadigan kajava asbobi 

2.  Sulfadimezin tabletkasi 

3.  0,1 mol/l li xlorid kislotasi eritmasi 

4.  Hajmi 100 ml li kolba 

5.  Spektrofotometr 

6.  Tozalangan suv 

7.  Termometr 

8.  Paxta va doka 

Sulfadimezin tabletkasining tarkibi: 

Sulfadimezin – 0,05 g  

Kartoshka kraxmali – 0,4945 g 

Kalsiy stearat – 0,0055 g 

O‗rtacha og‗irligi – 0,55 g  

 

Ishni bajarish tartibi: 

Muayyan  sharoitda,  ma‘lum  vaqt  ichida  qattiq  dori  turidan  ta‘sir  qiluvchi  moddaning 

eritmaga o‗tgan miqdori tabletkaning erishi  deyiladi.  Tabletkalar erishini aniqlash uchun XI 

DF da keltirilgan «Aylanadigan kajava» asbobidan foydalaniladi.  

Asbobning asosiy ishchi qismi silindr shaklidagi diametri 0,25 mm li to‗r kajava bo‗lib, 

unga  tekshiriladigan  tabletka  solinadi,  u  xajmi  1  l  gacha  bo‗lgan  suyuqlikda,  tezligi  xar 

daqiqada 50-200 marta aylanadi va 37+1

0

S xarorat ta‘minlab turiladi. Bunda asbobning xech 

qaysi  qismi  tebranmasligi  shart.  Erituvchi  muhit  sifatida  suv  yoki  xususiy  maqolalarda 

ko‗rsatilgan boshqa erituvchilar (xlorid kislota, rn ko‗rsatkichi turlicha bo‗lgan bufer eritmalar 

va x.k.) olinishi mumkin.  

Tekshiriladigan  bir  dona  tabletka  kajavaga  solinadi  va  u  suyuqlikka  tushiriladi.  Bunda 

kajava  idish  tubidan  20+2  mm  balandroq  bo‗lishi  kerak.  Idish  qopqog‗ini  yopib,  kajava 

xususiy  maqolada  ko‗rsatilgan  tezlikda  yoki  daqiqasiga  100  marta  tezlikda  aylantiriladi. 

Xususiy maqolada ko‗rsatilgan vaqtdan yoki 45 daqiqadan so‗ng, eritma namunasi olinib, filtr 

qog‗ozi orqali suziladi va ko‗rsatilgan usul bilan ta‘sir qiluvchi modda miqdori aniqlaniladi. 

Qo‗llaniladigan  analitik  usul  aniq  bo‗lishi  kerak,  lekin  dori  turidagi  ta‘sir  qiluvchi 

moddaning miqdori aniqlanadigan usuldan boshqacha bo‗lishi mumkin.  

Dori  turining  xar  bir  seriyasi  uchun  5  ta  tabletkadan  eritmaga  o‗tgan  modda  miqdori 

aniqlanadi.  Bunda  tabletka  tarkibidagi  modda  100  %  deb  qabul  qilinadi.  Agar  xususiy 

maqolalarda boshqacha talab qilinmagan bo‗lsa, 45 daqiqa davomida, suvda aylanish tezligi 

daqiqasiga  100  marta  bo‗lganda  ta‘sir  qiluvchi  moddaning  erigan  miqdori  dori  turidagiga 

nisbatan 75 % dan kam bo‗lmasa seriya qoniqali hisoblanadi. 

Sulfadimezin  tabletkasining  bologik  samaradorligi  instrumental  usul  bo‗yicha  aniqlash 

uchun XI DF ning talabiga binoan ―aylanadigan kajava‖ asbobidan foydalanildi. 

Asbobning kajavasiga bitta tabletka tortib solinib, 500 ml xlorid kislotasining 0,1 mol/l 

li eritmasi solingan idishga tushirildi. 

Kajava  45  daqiqa  davomida  daqiqasiga  100  marta  aylanish  tezligi  bilan  aylantirildi. 

Idishdan  har  5,  10,  20,  30,  40  va  45  daqiqalar  davomida  10  ml  dan  namuna  olindi  va  filtr 

---

382 

 

qog‗ozi orqali filtrlandi. Filtratning boshlang‗ich 5 ml tashlab yuboriladi. Filtratdan 1 ml olib, 

hajmi 50 ml bo‗lgan o‗lchov kolbasiga solinadi va belgisigacha xlorid kislotasining 0,1 mol/l 

li  eritmasi  bilan  etkaziladi.  Eritmaning  optik  zichligi  spektrofotometrda,  qalinligi  10  mm 

bo‗lgan kyuvetada, 244 nm to‗lqin uzunligida o‗lchanadi. 

Bir vaqtning o‗zida sulfadimezinni standart ishchi eritmasi ham tayyorlanib, uning ham 

optik zichligi xuddi shu sharoitda aniqlanadi.