Laboratoriya mashg’

Nazariy tushuncha. Me’da. Me’da hazm kanalining eng kengaygan qismi bo’lib, qorin bo’shlig’ining yuqori sohasida joylashgan. Uning ko’p qismi chap tomondagi qovurg’a osti sohasida, oz qismi esa qorin bo’shlig’i tepa bo’lagining o’rta qismida joylashgan.

Me’daning shakli nokka o’xshaydi. O’rta yoshdagi odamlarda hajmi taxminan 1-3 litr (ba’zida undan ko’proq) bo’ladi. Me’daning old va orqa devorlari yuqorida kichik pastda katta egriliklar —hosil qiladi

Me’daning kirish va chiqish qismlari tafovut qilinadi. Uning kirish -kardiya qismidagi teshik — 9-ko’krak umurtqasi qarshisida bo’lib, yurakka yaqin joylashgan. Me’daning chiqish qismi 1 bel umurtqasining ro’parasida, o’ng tomonda o’n ikki barmoq ichakka qo’shilib ketadi.Me’daning chiqish qismi ikkiga ajralgan: kengaygan qismi g’orcha deyilsa, uning teshigi torayib davom etgan joyi kanal bo’lagi deyiladi.

Ovqat bilan o’rtacha to’lgan me’da yuqoridan jigar chap bo’lagining pastki yuzasiga va diafragmaning chap gumbaziga, pastki tomondan ko’ndalang chambar ichak va uning tutqichiga tegib turadi. Me’daning oldingi devori qorinning oldingi devoriga, orqa devori me’da osti bezi, chap buyrak va uning ustki beziga hamda taloqqa tegib turadi. Me’da atrofidan qorin parda bilan o’ralgan .Me’da devori quyidagi uch pardadan iborat: 1) shilliq parda bo’lib, uning shilliq osti qavati - juda yaxshi rivojlangan, 2) muskul parda, 3) seroz parda.

Shilliq pardaning asosiy vazifasi ovqatni kislotali muhitda parchalashga moslashgan bo’lib, bir qavatli prizmatik shilliq ishlab chiqaruvchi epiteliy bilan qoplangan. SHilliq pardada juda ko’p katta kichik burmalar mavjud ularning yo’nalishi va miqdori katta amaliy ahamiyatga ega. Ushbu burmalardan ikkitasi kichik egrilikka parallel holda joylashib, turli tomonga yo’nalgan bo’ladi, qolgan burmalar me’daning qolgan qismlarida o’ziga xos shaklni tashkil qiladi. Odatda, me’dada uzoq saqlanmaydigan moddalar (suv, choy, mineral suv) mana shu kichik egrilik bo’ylab joylashgan burmalardan to’g’ridan -to’g’ri o’n ikki barmoq ichakka o’tadi. SHilliq pardada burmalardan tashqari me’da maydonchalari mavjud Tepachalar orasida me’da chuqurchalari bo’lib, ulrga me’da bezlari ochiladi.

Me’da bezlari joylashishiga qarab quyidagi uch turga bo’linadi va birgalikda me’da shirasini ishlab chiqaradi: 1) kardial bezlar 2) me’daning xususiy bezlari, ular me’daning tubi va tanasida juda ko’p miqsorda bosh hujayralar - pepsinogen fermenti, qoplovchi hujayralar esa xlorid kislotasi ishlab chiqaradi, 3) pilorik bezlar - asosan, shilliq modda ishlab chiqaradi Bundan tashqari, shilliq pardada tarqoq joylashgan limfatik folikulalar

uchraydi. Me’daning chiqish qismida shilliq parda halqasimon burma hosil qiladi, u o’ziga xos qopqoq (klapan) deyiladi va kislotali muhitga ega bo’lgan me’dani, ishqoriy muhitli o’n ikki barmoq ichakdan ajratib turish vazifasini bajaradi. SHilliq osti qavati biriktiruvchi to’qimadan tuzilgan bo’lib, shilliq pardani muskul parda bilan bog’laydi, uning tarkibida bir qancha qon tomir, nerv tolalari o’tadi va ular chigallar hosil qiladi. Me’da (ventriculus yoki gaster) ovqat xazm qilish organlarining eng keng qismi bo’lib. chap tomonida qovurg’alar ostida, diafragmaning tagida, 1/4 qismi o’ngda yotadi. Me’daning kirish qismi kardial,tubi fundus, chiqish qismi pilorus deyiladi.