Laboratoriya ishi. Toza virus preparatini olish usullari. Mashg’ulot maqsadi

Pilakchalar usuli
Virus ta’siri natijasida bir qavatli kultura hujayralarining buzilgan, parchalangan joylariga pilakchalar deyiladi. Bu viruslarning o‘ziga xos «negativ koloniya» lari bolib, bitta virion tushgan joyda hosil boladi.
Oxirgi vaqtlarda agar o'rniga bentionit geli (5-6%) qo'shilgan yopqich muhitlar samarali qo’llanilmoqda. Bu alyumosilikatning kelib chiqishi tabiiy bolib, biologik inert va hujayra kulturasiga zaharli ta’siri yo‘q. Bentionitli yopqich muhit ostida pilakchalar yaxshi ko‘rinadi.
Pilakchalar morfologiyasi o‘rganilganda aniqlandiki, har xil viruslar hosil qilgan pilakchalar bir-biridan o’lchami, shakli, chetlarining ko‘rinishi, hosil bo’lish muddati va boshqa xususiyatlari bilan farqlanadi, bundan viruslarni erta identifikatsiya qilishda foydalanish mumkin (6-rasm). Pilakchalar usuli viruslarni titrlash uchun ko‘p qo’llaniladi. Shu maqsadda virus tutuvchi material seriyali suyultiriladi va har bir suyultirilmadan flakondagi yoki kosachadagi hujayra kulturasiga solinadi. Hosil bo’lgan pilakchalarni sanab (virusni suyultirish darajasi hisobga olinadi) virusning titri, ya’ni 1,0 ml tekshiriluvchi materialda virionlarning soni hisoblanadi. Pilakcha usulida aniqlangan virusning titri 1 ml da pilakcha hosil qiluvchi birlik (PHB) miqdorida belgilanishi qabul qilingan (7-rasm ).

6-rasm. Pilakchalar- «negativ» koloniyalar
Viruslar identifikatsiyasi va antitelolarni titrlash. Pilakcha usuli diagnostik maxsus zardoblar yordamida viruslarni aniq identifikatsi­yasini o'tkazishga imkon yaratadi. Zardob bilan viruslar mos kelsa virus neytralizatsiyasi yuz beradi va bir qavatli hujayraga bunday aralashma yuqtirilganda pilakcha hosil bo’lmaydi yoki ularning soni kamayib ketadi. 0‘zining sezgirligi va aniqligi bilan bu usul viruslarning bir- biridan antigenlar bilan farqlanishini aniqlashda katta ahamiyatga egadir.
Bundan tashqari pilakcha usuli yordamida, diagnostik ahamiyatga ega bo’lgan, kasal qon zardobidagi antitelolarni topish va ularning titrini aniqlash mumkin. Zardob titri deb, 50% ga pilakchalar sonini kamaytiradigan zardobning eng katta suyultirish darajasi qabul qilingan.
Ba’zida zardob hujayra kulturasiga toksik ta’sir qilishi mumkin: hujayralar o‘ladi va nordon mahsulotlar yig‘ilmaganligi uchun muhit qizil rangda qoladi. Rangli sinama bo‘yicha neytralizatsiya reaksi­yasining natijasini hisoblash 37°C da inkubatsiya qilingach, 7-9 kundari so‘ng o‘tkaziladi, bunda nazoratda to‘g‘ri natija bolishi kerak.
Reaksiya titri (zardob titri) deb, virus 100 sitopatik dozasining 50% holatda ta’sirini to‘xtatuvchi zardobning eng katta suyultirisl" darajasiga aytiladi. Bizning misolimizda titr 1:64 ga teng (jadval).