Laboratoriya ishi quymalarni bir martali qum-gilli qoliplarda olish

5-rasm. Quyma qolipni tayyorlash ketme-ketligi va unga metallni qo‘yib 
quymani olish sxemasi: 
 
1-model taglik taxtasi; 2-model; 2'-oziqlantirgich modeli; 3-pastki opoka; 3'-
qolip materiali; 4-shibba; 4'-six sim; 5-ustki opoka; 6-shtir; 7-shlak tutkich modeli; 
7'-stoyak modeli; 8-elak; 9-lineyka; 10-sterjen. 
Ma’lumki, gilli materiallardan tayyorlangan qoliplar bir marta quyma olishga 
yaraydi. Bir marta quyma olingan qolip materiali qayta yangilashga yuboriladi. U 
yerda u kesaklangach va metall qo‘shimchalardan tozalangach, ularga ma’lum 
miqdorda hali ishlatilmagan qum, o‘tga chidamli gil, suv va maxsus qo‘shimcha 
moddalar, masalan, kuymasligi uchun toshko‘mir kukuni qo‘shiladi. 
Cho‘yan quymalar olish uchun umumiy qolip materialda bir marta 
ishlatilgan qolip materiali 94,5—96,5% qum, gil 3-5%, toshko‘mir kukuni va
boshqalar 0,5 va 4,5—5.5% suv bo‘ladi. 
Talabalar berilgan topshiriqqa ko‘ra yuqorida ko‘rilgan misoldagi tartibda 
quymalar olishni mustaqilbajaradilar va ishlov materiallari asosida 1-jadval 
to‘ldiriladi. Quymalarni gilli qum qoliplarda olishning bu usuli og‘ir mehnat talab 
etishi, sirt yuza va aniqligi pastligi, ish unumi kamligi sababli kam seriyalab 
quymalar olishdagina qo‘llanadi. 
1-jadval 
 
T
ar
ti
b 
№
De
talь
e
skizi
Qolip 
tayyorlash 
bilan bog‘liq 
ishlar zskizi 
Qolip 
(sterjen)
materiali 
tarkibi 
Quyma metalli 
va uni qolipga 
quyish harorati,
0
C 
Quymadan quyish 
sistemasi metalini 
ajratilgach, uni 
qay usulda 
tozalanadi 
Quyma sifati
qanday 
kuzatiladi 
Nazorat savollari 
1.
Quymakorlik mashinasozlikda yetakchi orini. 
2.
Qum-tuproq qoliplarni tayorlash. 
3.
Quymani olish tartibi. 
4.
Cho‘yan quymalar olish uchun umumiy qolip materialda bir marta 
ishlatilgan qolip materiali tarkibi. 

---