Лаборатория иши №5 Табиатда минералларнинг учраш шакллари

Конкрециялар ёки уюшиқлар – радиал-нурли тузилишга эга бўлган шарсимон, яссиланган, нотўғри думалоқланган агрегатлардир. Конкрециялар ўртасида одатда тортилиш маркази бўлиб хизмат қилган дона мавжуд бўлади. Кристаллар ўсиб бориб шарсимон шаклга айланади (19,20-расмлар).

1 9-расм. Сидерит конкрецияси.

20-расм. Фосфорит конкрецияси.

Одатда конкрециялар бўшоқ жинсларда – қумларда ва гилларда ҳосил бўлади. Улар кальцит, пирит, марказит, кремен, фосфоритлар учун хосдир. Конкрецияларнинг ўлчами миллиметрлардан ўнлаб сантиметрларгача боради. Уюшиқлар ғуддасимон нотўғри шаклларга эга бўлади.
Секрециялар тоғ жинсларидаги бўшлиқлар минерал модда билан тўлишида ҳосил бўлади. Тўлдирилиш бўшлиқнинг деворидан марказига қараб боради. Одатда секрециялар марказида друзалар ривожланган бўлади.
Бодомчалар ўлчами 10 мм гача бўлган, одатда бўшлиғи батомом тўлган секрециялардир. Денгиз шароитларида ҳосил бўлган эффузив ётқизиқларда кўп учрайди (21-расм).
Жеода деб минерал модда (аметист, кальцит, тоғ биллури) билан қисман тўлдирилган йирик секрецияларга айтилади. Улар минераллашган эритмаларнинг тоғ жинслари бўшлиқларига кириб бориши туфайли бўшлиқ деворида друзасимон кристалланиш натижасида вужудга келади ва марказий қисмида бўшлиқ мавжудлиги билан характерланади (22-расм).

2 1-расм. Эффузив жинсдаги бодомчалар.

22-расм. Кварц друзаси ривожланган жеода.