Laboratoriya ishi №22 KimYOviy muvozanat

Suyuq azota (IV) oksid olish uchun qurilma: 1 - probirka; 2 - xlorkalsiyli trubka; 3 – sovituvchi aralashma solingan vanna; 4-kolba; 5-suvli vanna; 6-probirka.

Xovonchada 5-7 g qo‘rg‘oshin nitratni ishqalab maydalang va 1-2 g mayda, yuvilgan va quritilgan qum bilan aralashtiring. Aralashmani shisha tayoqcha bilan yaxshilab aralashtirib, kuchsiz qo‘ng‘ir rang chiqquncha chinni kosachada kuchsiz gaz alangasida quriting va probirka 1 ga joylashtiring. Qo‘rg‘oshin nitratga gaz bir me’yorda chiqishi uchun qum qo‘shiladi. So‘ngra probirka 1 ni aralashma bilan qizdiring va gaz oqimi bir me’yorda chiqishini va 5 vannadan kolbaga suv tortilmasligini nazorat qiling.

Kolbaga qanday rangdagi va tarkibdagi suyuqlik yig‘iladi? Agar kalsiy xloridli nay qo‘llanilmasa, nam ishtirokida ko‘kimtir azot (III) oksidi hosil bo‘lishi mumkin. Shuning uchun suyuqlik rangi zangori bo‘ladi. Kolbada biroz suyuqlik to‘planganidan so‘ng, gaz o‘tkazuvchi nayni vannadan chiqaring va qizdirishni to‘xtating.

Probirkada qanday gaz to‘planganligini isbotlang. Oldiniga kalsiy xloridli nayni olib, rezina naylarga qisqichni kiydiring. Suyuqlikli kolbani keyingi tajriba uchun saqlang. Qo‘rg‘oshin nitratning parchalanish reaksiyasi tenglamasini yozing.

Azot (IV) oksidining xossalari

( a) va v) tajribalar mo‘rili shkafda o‘tkazilsin)

a) Azot (IV) oksidida cho‘g‘ va yondirilgan fosforlarning yonishini tekshirib ko‘ring. Reaksiya tenglamalarini yozing. Tajriba natijalarini 3 tajriba natijalari bilan solishtirib, qaysi oksid oson kislorod ajratishi xaqida hulosa qiling.

b) 5 a) tajribada olingan azot (IV) oksid bilan to‘ldirilganssilindr (probirka) ni suv vannasiga tushurib shisha plastinkani oling. Nimani kuzatdingiz?ssilindrda suv sathining o‘zgarishi to‘xtaganidan so‘ng,ssilindrni shisha plastinka bilan berkitib, vannadan oling. Hosil bo‘lgan eritmani indikator qog‘oz bilan sinab ko‘ring. Kuzatilgan xodisani tushuntiring. Reaksiya tenglamasini yozing.

v) 5 b) tajribada olingan azot (IV) oksidli kolbani shtativga mahkamlang, gaz o‘tkazgich nayni oxirgi uchini issiq suvli vannaga tushuring va issiq suv bilan to‘ldirilganssilindr (probirka) ostiga keltiring. Rezina nayidagi qisqichni oling va kolbani kichik alangada ehtiyotlik bilan qizdiring.ssilindrda yig‘ilayotgan gazning rangiga e’tibor bering. Idishni yarmi gaz bilan to‘lganidan so‘ng, nayni suvdan oling va qizdirishni to‘xtating.ssilindrni shisha plastinka bilan berkiting va suvdan oling.ssilindrda qanday gaz yig‘ilganligini isbotlang va eritma qanday muhitga ega ekanligini lakmus bilan aniqlang. NO₂ ni suv bilan amalda qanday reaksiyaga kirishish tenglamasini yozing.

Nitrit kislotasining hosil bo‘lishi va parchalanishi

Probirkada 2-3 ml natriy nitrit eritmasini qor (muz) bilan soviting va so‘ngra unga H₂SO₄ ning suyultirilgan eritmasidan quying. Eritma rangiga va uning ustidagi gazning rangiga e’tibor bering. Nima uchun eritmani sovitish zarurligini tushuntiring, qaysi modda eritmaga rang berayapti, gazning tarkibi qanday? Reaksiya tenglamasini yozing.

Nitrit kislotasining oksidlovchilik va qaytaruvlilik xossalari

a) Eritmaga 2-3 ml KJ eritmasidan quying, H₂SO₄ yordamida kislotali muhit hosil qiling va unga ozgina NaNO₂ eritmasidan quying. Eritma rangining o‘zgarish sababini tushuntiring. Qanday modda ajralganligini qanday isbotlash mumkin? Reaksiya tenglamasini yozing.

b) H₂SO₄ bilan kislotali muhit hosil qilingan KMnO₄ eritmasiga NaNO₂ ertmasini quying. Nima kuzatildi? Mn(II) tuzi hosil bo‘lishini hisobga olgan holda reaksiya tenglamasini yozing. a) va b) tajribalarida HNO₂ qanday xossalarni gamoyon qiladi?

Kaliy nitritni olinishi.

2-3 g kaliy nitrat solingan probirkani shtativga mahkamlab, gaz chiqishi tugaguncha qizdiring. Qanday gaz chiqayotganini aniqlang. Probirka soviganidan so‘ng undagi moddani suvda eriting va probirkada nitrit kislotasining tuzi bo‘lganligini isbotlang. Kaliy nitritning termik parchalanish tenglamasini yozing.