Лаборатория иши №1

Ishning metodikasini qisqacha yozish va olingan natijalarini tablitsaga 
kiritish 
Yoqilg‘ining 
miqdori (g) 
Yuqolgan massa 
(g) 
Namlik miqdori 
(g) 
Uchuvchan birikmalar 
miqdori 
g 
% 
Laboratoriya ishi № 21 
NEFT MAHSULOTLARINING UCHQUNLANISH VA YONISH 
HARORATLARINI ANIQLASH 
Neft mahsulotlari uglevodorodlarning murakkab aralashmasi. Ma’lum bir 
haroratda 
oson 
qaynovchi 
fraksiyalari 
neft 
mahsulotlarining 
sirtida 
uglevodorodlarning bug‘ini hosil qiladiki. Buning natijasida neft bug‘lari olov 
yaqinlashtirsak yonib ketadi. Uglevodorod bug‘lari yonib bo‘lgandan so‘ng 
to‘xtaydi.
Qizdirilayotgan neft mahsulotlarining sirtida shunday miqdorda neft bug‘lari 
hosil bo‘ladiki unga olov yaqinlashtirsak yonib ma’lum vaqtdan so‘ng o‘chadi. Bu 
haroratni uchqunlanish harorati deb ataymiz. 
Neft mahsulotlarining haroratlarini yana oshirib borsak kam uchuvchan 
birikmalar bug‘lanib, ma’lum momentga keladiki, bug‘ga olovni yaqinlashtirsak 
uchqunlanishdan yonishga o‘tib ketadi. Neft bug‘lariga olovni yaqinlashtirsak 
yonib tezda o‘chmasdan yonishni davom ettirsa bu haroratni yonish harorati deb 
ataymiz. 
Ishdan maqsad: neft mahsulotlarining uchqunlanish va yonish haroratlarini 
aniqlash. 
Qurilma va materiallar 
1.Uchqunlanish va yonish haroratini aniqlash qurilmasi. 
2.Neft va turli neft mahsulatlari (kerosin, neft yog‘lari). 
Ishni bajarish tartibi 
Neft mahsulotlarining yonish harorati ochiq turdagi qurilmalarda olib boriladi. 
Chunki neft mahsulotlarining bug‘lari kislorod oqimi bilan uzliksiz to‘qnashib 
turishi kerak.

---

51 
Uchqunlanish haroratini aniqlash uchun 2 xil turdagi qurilmalar ishlatiladi. 
Ochiq va yopiq tigelli. Yopiq tigelli qurilmada neft mahsulotlarining uchqunlanish 
haroratini aniqlasak, bu qiymat ochiq holda olib borilganga nisbatan 20-30 
0
С 
gradus past bo‘ladi.
Ochiq holdagi qurilmalar diametri 64 mm, balandligi 47 mm, tigelning 
qalinligi 1mm bo‘lgan temir tigel, qumli hammomga solingan. Tigelning tubi bilan 
chashka orasidagi 5-8 mm qum solish kerak. Qumning balandligi neft 
mahsulotlarining balandligi bilan bir xil bo‘lishi kerak.
Qumli hamomni shtativga o‘rnatib termometrni 45 mm balandlikka 
o‘rnatamiz. Suyuqlikning sathi tigl chetidan 12 mm pastda bo‘lishi kerak. Agar neft 
mahsulotlarining uchqunlanish harorati. 210 
0
С dan past bo‘lganda bu masofa 18 
mm 210 
0
С dan yuqori bo‘lganda. 
Uchqunlanish haroratini aniqlash uchun qumli hammom qizdiriladi. 
Termometr ko‘rsatgichi kuzatib boriladi. Neft mahsulotining haroratini dastlab 1 
min 10 
0
С ga ko‘tarish mumkin. Uchqunlanish haroratiga 40 
0
С qolganda 1 min. 
4
0
С tezlik bilan olib boriladi. 10
0
С qolganda 1 min. 2
0
С tezlikda olib boriladi. 
Gorelka yoki olov tutub uchqunlanish harorati tekshiriladi. Tekshirish vaqti 2-3 
sekunddan oshmasligi kerak. Uchqunlanish harorati deb, neft bug‘larini 
yoqqanimizda yonib tezda o‘chsa bu haroratni uchqunlanish harorati deb qabul 
qilamiz. Agar uchqunlanish harorati 150 0S dan yuqori bo‘lsa bu yonib o‘chish 6 s 
davom etadi. 150 
0
С dan past bo‘lsa davomiylik 4 s davom etadi.
Yonish haroratini aniqlash uchun 1 min. Tezlik bilan qizdirishni davom 
ettiramiz. Neft bug‘lariga olovni tegizib-tegizib turamiz. Yonish harorati deb neft 
bug‘lariga olov tegizganimizda yonib ketib 5 s dan ortiq o‘chmay turgan haroratni 
yonish harorati deb qabul qilamiz. Tajribani 2-marta takrorlagan vaqtimizda 
olingan natija o‘rtasidagi farq 6 
0
С dan oshmasligi kerak. 

---

52