Laboratoriya ishi №1 Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash texnika xavfsizlik koidalari

Karbonat anioni CO₃² ning xususiy reaksiyalari

Tajribalarni Na₂CO₃, K₂CO₃ va (NH₄)₂CO₃ larning suvdagi rangsiz eritmalaridan foydalanib bajariladi.

1. 
   Bariy xlorid BaC1₂ eritmadagi CO₃^2- anionlari bi­lan bariy karbonatning oq cho`kmasini hosil qiladi:
   

Na₂CO₃+BaCl₂ = BaCO₃+2NaCl

CO₃^2- + Ba²⁺ = BaCO₃

Hosil bo`lgan cho`kma xlorid, nitrat kislotalarda va hattoki sirka kislotada ham eriydi. Probirkadagi natriy karbonatning 4-5 tomchisiga BaC1₂ eritmasidan 4-5 tomchi tomiziladi. Oq cho`kma tushishi kuzatiladi.

Tajribani bajarish sharoiti:

• 
  eritmaning muhiti neytral yoki kuchsiz ishqoriy bo`lishi kerak;
  
• 
  reaksiyani borishiga eritmadagi SO₄^2-, SO₃^2- anionlar xalaqit beradi, chunki ular ham Ba²⁺ kationlari bilan oq cho`kma hosil qiladi.
  

2. Kislotalar karbonat tuzlarini karbonat angidrid gazi hosil qilish bilan parchalaydi.

Na₂CO₃+2HCl = 2NaCl+H₂O+CO₂↑

CO₃^2- +2H⁺ =H₂O+CO₂↑

Gaz o`tkazuvchi nayli probirkaga 2-3 ml karbonat tuzi eritmasidan solib, ustiga shuncha hajmda HC1 ning 2N eritmasidan qo`shiladi. Chiqayotgan gaz ikkinchi probirka­dagi ohakli suvning tiniq eritmasi orqali o`tkaziladi. Ohakli suvning loyqalanishi kuzatiladi.

Ca(OH)₂+CO₂ = CaCO₃+H₂O

Tajribani bajarish sharoiti:

- reaksiyani eritmadagi muhit pH<7 bo`lganda o`tkaziladi;

• 
  ohakli suv yangi tayyorlangan va tiniq bo`lishi kerak;
  
• 
  SO₃^2- anionlari bu reaksiyani bajarishga xalaqit be­radi, chunki eritmadagi SO₃^2-ionlari kislotata`sirida SO<sub>3</sub><sup>2-</sup> ajratib chiqaradi, sulfit angidridi ham ohakli suvni loyqatadi. Eritmada SO<sub>3</sub><sup>2-</sup> anionlari bo`lsa, SO₃^2- anionlarni topishdan oldin tekshiriladigan eritmaga 4-5 tomchi
  vodorod peroksid qo`shiladi (SO<sub>3</sub><sup>2-</sup>ni SO<sub>4</sub><sup>2-</sup>gacha oksidlash uchun), so`ng CO₃^2- anionini topishga kirishiladi.