Laboratoriya ish 3

LABORATORIYA ISH - 3

Mavzu: Shell komanda qobig’ida ishlash.
Ishdan maqsad: Linux operatsion tizimida buyruqlar qatori bilan ishlashni o’rganish. shell komanda qobig’i bilan ishlashni o’rganish. Eng ko’p ishlatiladigan buyruqlarni bajarish ko’nikmalarini hosil qilish

NAZARIY QISM

Eng ko’p foydalaniladigan Linux buyruqlari

Terminalda navigatsiya buyruqlari

• 
  && — bu buyruq asosiy hisoblanadi, aslida u buyruq ham emas. Agar terminalda bir nechta buyruqni ketma ket bajarmoqchi bo’lsangiz shunchaki && ni ular orasiga joylashtiring. Misol uchun, [buyruq1] && [buyruq2] dastlab [buyruq1] ni, uning ketidan [buyruq2] ni ishga tushiradi. Istalgancha buyruqlarni shu tartibda bajarishingiz mumkin.
  
• 
  ! — Bu buyruq oxirgi ishlatilgan buyruqni qayta ishga tushiradi. Uni history buyrug’I bilan birgalikda ishlatish yaxshi usul hisoblanadi. Siz buyruqlar tarixidagi n-buyruqni !n buyrug’i bilan qaytarishingiz mumkin. Shuningdek siz n ta buyruq oldin bajargan buyruqni !-n buyrug’i bilan takroran bajarishingiz mumkin.
  
• 
  cd — Joriy direktoriyani o’zgartiradi.
  
• 
  clear — Terminal oynasini tozalaydi.
  
• 
  history — Oxirgi ishlatilgan buyruqlar tarixini ko’rsatadi. Siz shuningdek klaviaturada yuqoriga va pastga tugmalarini bosib, oxirgi ishlatilgan buyruqlarni o’tkazib ko’rishingiz mumkin.
  
• 
  ls — Joriy direktoriyadagi fayl va papkalarni ko’rsatadi. Ko’rinadigan ro’yxat formatini turli parametrlar yordamida o’zgartirishingiz mumkin.
  
• 
  man — Qidiruvga asosan yordam oynasini (manual) ko’rsatadi. Buyruqni qanday ishlatishni o’rganish uchun yoki biror buyruqning qo’shimcha parametrlarini ko’rib olish uchun juda qulay. Qachon ikkilansangiz man buyrug’idan foydalaning.
  
• 
  pwd — joriy direktoriyani absolyut yo’l sifatida ko’rsatadi.
  
• 
  whatis — Buyruq qatori dasturlarini qisqa ta’rifini ko’rsatadi. Bu buyruqni man ning qisqa ko’rinishi sifatida qabul qiling. Bu buyruqni buyruq nima ish bajarishini bilmoqchi bo’lsangiz va to’liq ma’lumot shart bo’lmasa ishlating. Fayllar bilan ishlash buyruqlari
  
• 
  cat — Bu buyruqni oddiy matn fayl bilan birgalikda ishlatsangiz uning tarkibini ko’rsatadi. Agar bir nechta matn fayl bilan ishlatsangiz ularning tarkibini ketma-ket ko’rsatadi. Qayta yo’naltirish operatori (“>“) bilan birga qo’llaganingizda bir nechta fayl tarkibidagi ma’lumotlarni bitta faylga birlashtirishingiz mumkin.
  
• 
  chmod/chown —chmod buyrug’i faylni o’qish, yozish va ishga tushirish ruxsatlarini o’zgartiradi. chown buyrug’i faylga egalik qiluvchi foydalanuvchi yoki foydalanuvchilar guruhini o’zgartiradi.
  
• 
  cp — Faylning nushasini yaratadi. Odatda fayl nushasi joriy katalogda ko’rinadi, lekin siz uni o’zgartirishingiz mumkin.
  
• 
  find — Ko’rsatilgan direktoriya (yoki butun tizim) dan ko’rsatilgan shartlar asosida qidirishni amalga oshiradi. Bu buyruq bilan fayl nomi, fayl tipi, fayl hajmi, ruxsatlari, egalari, yaratilgan vaqti, o’zgartirilgan vaqti va boshqa juda ko’p qo’shimcha parametrlarni ishlatishingiz mumkin.
  
• 
  grep — Ko’rsatilgan fayl yoki faylllardan matn bo’yicha qidirishni amalga oshirib, natijani fayllarda qayerda joylashganini ham ko’rsatib beradi. Bu buyruq juda ham moslashuvchan(masalan berilgan shablon bo’yicha butun fayllardan qidiruvni amalga oshirish) va ko’pincha dasturshilarga foydali.
  
• 
  locate — Butun fayl tizimidan mos fayl yoki direktoriyalarni qidiradi, so’ngra natijalarning barchasini absolyut yo’lini ko’rsatadi. Odatda bu buyruq sizga ruxsat etilgan direktoriyalardan qidiradi. Bu fayllarni topishning eng oson va qulay usuli.
  
• 
  mkdir/rmdir — Direktoriya yaratadi/o’chiradi. Odatdagi holatda joriy direktoriyada yaratiladi /o’chiriladi. Lekin boshqa direktoriyalarni ham ko’rsatish mumkin. O’chirayotgan vaqtda direktoriya bo’sh bo’lishi kerak.
  
• 
  mv — Faylni (qirqib olib) bir joydan boshqa joyga ko’chiradi, ko’chirilayotgan joyda faylga yangi nom ham berish mumkin. Bu buyruqni joriy direktoriyada faylni qayta nomlash uchun ishlatishingiz mumkin.
  
•