Labora-toriya jumislari

Pada sindromatikasın analiz qılıw.
Xojalıqtıń jıllıq esabatınan, veterinariya qànigeleri tómendegi kórsetkishlerdi analiz qıladı.
Xojalıqtaǵı haywanlardıń túri, porodası, jası, jınısı, ónimniń tán bahası, sarplanǵan ot muǵdarı, hár 100 bas ana maldan alınǵan baspaq, qozı sanı. Jańa tuwǵan haywanlardıń jaǵdayı hám ólim shıǵımı, úlken mallardıń májbúriy soyılıwı h.b.lar. Egerde xojalıqtaǵı haywanlar ònimdarlıǵı tómen bolsa, 100 bas sıyırdan 50-55 baspaq alınsa, alınǵan baspaqlardıń kóbisi nárenjan, rawajlanbaǵan bolıp, dáslepki kúnlerde ólse, bul xojalıqtaǵı haywanlarda zat almasıwı buzılıwı bar ekenliginen derek beredi.
Xojalıq racionin analiz qılıw.
Onıń ushın vetvrach xojalıqtaģı hámme ot-jemlerden úlgiler alıp, wálayat agroximiya laboratoriyasına jiberedi. Laboratoriyada ot-jemlerdegi elementler anıqlanıp, juwabı jiberiledi. Sol juwapǵa tiykarınan vrach racion quramındaǵı ot-jemlerdıń toyımlılıģın anıqlap, racionnıń tolıq yamasa tolıq emesligin analiz etedi. Analiz waqtında racionda sińiwshi protein, Ca, P, uglevod, karotin, mikro elementler kem bolsa, bul zatlar racionǵa qosıp beriledi. Haywandı klinikalıq tekseriw. Haywanda zat almasıwı buzılsa, birinshi kesiwshi tisler qıymıldaydı, hám de aqırǵı quyrıq omırtqaları sorıla baslaydı, úlken qarın motorikası tómenleydi. Shaq, kóz, jelke, moyın átirapı júni túsedi. Keyinirek raxit, osteodistrofiya, osteomalyatsiya, osteoporoz, avıtamınoz, ketoz, ketonuriya, mikroelementoz kesellikleri payda boladı. Haywan ayaq buwınları isedi júrgeninde aqsaydı, jatqanda hám turǵanda awrıw sezip inqıldaydı.
Súyeklerdi rentgenografiya usılında tekseriw.
Zat almasıwı buzılǵanında yamasa racionda Ca, P elementler kem bolǵanda, reflektor jol menen súyektegi Ca, P elementler qanǵa sorıla baslaydı. Bunı anıqlaw ushın aqırǵı quyrıq omırtqaları rentgenografiya qılınadı. Normada rentgenogramma aqırǵı quyrıq omırtqaları saya sıyaqlı hám qara reńde kórinedi, súyektegi mineral zatlarsorıla baslasa, baslanıw stadiyasında aqırǵı quyrıq omırtqaları bolıp, biraq aq reńde boladı. Awır stadiyasında 1-2-3-4 quyrıq omırtqaları ulıwma sorılıp ketedi.
Mineral elementlerdıń sorılıwı birinshi náwbette organizm ushın ekinshi dárejeli súyeklerde baslanadı : (tıs, shaq, quyrıq omırtqaları, aqırǵı qabırǵalar ) keyinirek organizm ushın birinshi dárejeli súyeklerde sorıla baslaydı, ayaq hám omırtqa paǵanası- bunda ayaqlardıń qıysayıwı, omırtqada lordoz jaǵdayı gúzetiledi.
Qandı, sútti, sidikti, laborator tekseriw.
Qanda eritrocitler hám leykocitler sanın, leykogrammanı, ulıwma belok, Ca, P, karotin, sıltı rezervi, glyukoza, mikro elementler, keton denesheleri anıqlanadı. Bul kórsetkishlerdiń normadan kóp yamasa kem bolıwı zat almasıwınıń buzılıwınan derek beredi. Normada qanda ulıwma belok muǵdarı 7-9 (6 -8) g%, sıltı rezervi 460 -520 mg%
Ca 9 -11 mg%
P 4-7 mg %
Glyukoza 40 -80 mg%.
Karotin 0, 5-2 mg%
Keton denesheleri 2-3 mg%.
Sútte: kislotalıq dárejesi hám keton denesheleri anıqlanadı.
Normada :
Kislotalıǵı 16 -20º T
Keton denesheleri bolmawı kerek.
Sidikte: salıstırmalı tıǵızlıǵı, keton denesheleri, belok, glyukoza, urobilin, sidikte salıstırmalı tıǵızlıǵı azayadı, belok, uglevod, keton denesheleri payda boladı. Urobilin muǵdarı asıp ketedi.
Zat almasıwı buzılıwın aldın alıwda vrach ózi islep atırǵan orınnıń biogeotsenoz jaǵdayın biliwi kerek.
Professor Pushkarev tekseriwine qaray Ózbekstanda yod elementiniń saqlanıwı boyınsha ush zonaǵa ajratqan.
1-zona Ferǵana oypatlıǵı - yod elementiniń kóp muǵdarda jetispeytuģın zonası bolıp tabıladı.
2-zona Sirdaryo, Samarqand, Surxondaryo, Qashqadárya, Xorezm bunda ortasha jetispeydi.
3-zona basqa qalǵan wálayatlarda yod elementi kòbirek jetispeydi.
Bunnan basqa Ózbekstan topıraǵı hám ósimliklerinde, kobalt, mıs, cink, marganec elementleri jetispeydi.
Joqarıdaǵı jetispewshiliklerdi itibarǵa alıp, veterinariya xızmetkerleri jıl dawamında hár kvartalda 1 ret 45 kún dawamında haywan racionına qosımsha, kobalt xlorid, marganec sulfat, cink sulfat qosıp beriwi shárt.
Zat almasıwınıń túrleri buzılǵanında, ayrıqsha kórsetkishlerge itibar beremiz.
Belok almasıwı buzılǵanında diagnoz qoyıw ushın - racion quramındaǵı sińiwshi proteinge, qant- belok qatnasına, qanda bolsa ulıwma belok muǵdarına, glyukozaǵa, sıltı rezervi hám keton deneshelerine itibar beremiz.
Uglevod almasıwı buzılǵanında diagnoz qoyıw ushın racionda uglevodlar muǵdarına, qanda bolsa glyukoza muǵdarına itibar beremiz.
Mineral almasıwı buzılǵanında diagnoz qoyıw ushın racionda Ca, P, K, Fe, Mg, I, Co, Cu, Zn muǵdarına itibar beremiz. Qanda bolsa Ca, P, sıltı rezervi, karotin hám D vitamini muǵdarın tekseremiz.