Labora-toriya jumislari

Vegetativ nerv sistemasın tekseriw.
Bul sistema 2 bòlekten ibarat.
1. Simpatik nerv sisteması.
2. Parasimpatik (vagus, aljasqan, kóshpeli) sisteması.
Bul nerv sistemamalar mısal ushın simpatik nerv sistema - sikvor boslıǵı sistemaları asqınıwı jaqsılasa, parasimpatik nerv sisteması qarın boslıǵı sistemaları asqınıwın tezlestiredi. Solay etip ayırım alınǵan kòkirek yamasa qarın boslıǵı organı ushın birewi jumısın tezlestirse, ekinshisi páseytiredi hám bir birine qarama qarsı tásir etedi.
Nerv sistemasınıń vegetativ bolıwın tekseriwde farmakologik hám reflektor metodlarınan paydalanıladı.
Farmakologik usıl talay quramalı, abaylıq hám de tájiriybe ótkeriw ushın shàrt-shárayat bolıwı talap etiledi.
Reflektor usılda bolsa ańsat hám qolaylı esaplanadı.
Tómendegi usıl yamasa refleksler vegitativ nerv sistemasın tekseriw ushın qollanıladı :
1. Kòz-júrek refleksi- (Daniv hám Ashner)
2. Erin- júrek refleksi (Sharabrin)
3. Qulaq júrek refleksi (Roje)
Bunda haywan tınısh turǵanında puls esaplanadı. Keyininen kóz almasına 30 sekund basım, qulaǵı yamasa joqarıǵı ernine qısqısh kiygiziledi hám qısıladı hám puls esaplanadı. Eger tásirleniwden keyin puls ózgermeytuǵına yamasa 1, 2, 3 tủrtkige kóbeyse yamasa kemeyse normatoniya dep ataladı. Solay etip bunda qozǵalıw hám tormozlanıw simpatik hám parasimpatik nerv sistemasınıń birdey boladı. Eger tásirleniwde puls 4-5 tủrtkiden assa simpatikotoniya bolıp, organizmde simpatik nerv sisteması qozǵalıwı dominantlıq etedi. Eger tásirleniwde puls aldıǹǵıdan 4 tủrtkiden artıq kemeyse bul vagotoniya dep ataladı hám organizmde parasimpatik nerv qozǵalıwı ủstinlik etedi.
Zaxarin, Geda, Roje zonaların bir tuyaqlılarda tekseriw.
Vegetativ nerv sisteması ishki organlar funkciyasın basqaradı, teride somatik nerv talshıqları arqa miyden segment formasında tarqalǵan, ishki organlar kesellengeninde awrıw refleksiniǹ teridegi somatik nerv talalarına tarqalıwı Vistser- sensorrefleks dep ataladı. Bul zonalar avtorlar atı menen Zaxarin, Geda zonaları dep ataladı. Bul refleksti esapqa alıp Roje atlardıń ishki sistemalarında kesellik birligin teri ústindegi awrıw punktleri topografiyasın anıqlanadı.
11-13 qabırǵalar arasındaǵı giperesteziya, yaǵnıy joqarı seziwsheńlik jıǹishke ishek, soqır ıshek hám sheǹber ishektiń tómengi bòlegi keselliklerinde boladı. Jińishke ishekler shep tárepte juwan ishekler keselliginiń giperesteziyası oń tárepte jaqsı keshedi.
Júrek keselliklerinde 5-10 qabırǵa arasında sheǹber ishektiń joqarıǵı bòlegi keselliklerinde gúzetiledi.
15-17 qabırǵalarda bolsa qalın isheklerden tuwrı ishek hám búyrek kesel-liklerinde gúzetiledi.