Lab ishlanma. An kim-12

Ishning bajarilish tartibi.
3 ta probirkaga 6-7 tomchidan distillangan 
suvdan soling. Ularning har biriga lakmus eritmasidan 1-2 tomchidan qo‘shing. 
Birinchi probirkaga natriy karbonat kukunidan, ikkinchisiga natriy gidrokarbonat 
kukunidan ozroq miqdorda qo‘shing va shisha tayoqcha bilan aralashtiring. Hosil 
bo‘lgan eritma rangini uchinchi prorbirka rangiga solishtiring.
Vazifalar. 
Gidroliz reaksiya tenglamalarini yozing.
 
Xulosalarni daftaringizga yozing. 
4 – tajriba. Ishqoriy metallar tuzlarining alanga rangini o‘zgartirishi 
Ishning bajarilish tartibi.
Nixrom sim olib, uni alanagada qizdiring va 
kaliy nitrat tuziga botiring. So‘ngra uni alanaganing rangsiz qismiga tuting. 
Alanganing rangini o‘zgarishiga ahamiyat bering. Xuddi shu tajribani natriy nitrat 
bilan takrorlang. 
Vazifalar._Rreaksiya_tenglamalarini_yozing.__Xulosalarni_daftaringizga_yozing._5_–_tajriba._Kaliyning_kam_eruvchan_tuzlarini_hosil_qilish'>Vazifalar.
Rreaksiya tenglamalarini yozing.
 
Xulosalarni daftaringizga yozing. 
5 – tajriba. Kaliyning kam eruvchan tuzlarini hosil qilish 
Ishning bajarilish tartibi.
2 ta probirka olib, ularning har biriga 3-4 tomchi 
2 M li kaliy xlorid tuzi eritmasidan soling va ularning biriga natriy gidrtartarat 
(NaHC
4
H
4
O
6
), ikkinchisiga natriy perxlorat (NaClO
4
) eritmalaridan bir necha 
tomchidan qo‘shing.
Vazifalar.
Probirkada cho‘kma hosil bo‘lishini kuzating. Reaksiya 
tenglamasini yozing.
 
Xulosalarni daftaringizga yozing.
6 – tajriba. Mikrokristalloskopik reaksiya 
Ishning bajarilish tartibi. 
Na
2
Pb[Cu(NO
2
)
6
] -natriy-qo‘rg‘oshin geksonitro 
mis(II) kompleks tuzi K
+
- kaliy kationi bor bo‘lgan eritmaga ta’sir ettirilsa, qora 
yoki jigar rangli kubsimon kristall cho‘kma hosil bo‘ladi:
2K
+ 
+ Pb
2+ 
+ [Cu(NO
2
)
6
]
4- 
→
K
2
Pb[Cu(NO
2
)
6
]
↓

---

---

Kuchkarov M.A. -88- Anorganik kimyo 
boradi. Masalan, Be(OH)
2 
amfoter birikma, Mg(OH)
2 
kuchsiz asos, Ba(OH)
2 
kuchli asos, Ba(OH)
2 
esa suvda yaxshi eruvchan juda kuchli asos; u uyuvchi barit 
deb ham nomlanadi.
Berilliy - Be davriy sistemada 4-katakda joylashgan, atom og‘irligi-9.0122; 
barkaror izotopinig massa soni –9.
Vokelen 1793 yilda berill mineralida berilliy borligini aniqlagan bo‘lsada, 
uni 1827 yilga borib Vyoler berilliy xloridni kaliy bilan qaytarib Be olishga 
muvaffaq bo‘ldi. XX asrning 20 yillaridan boshlab berilliy sanoat miqyosida olina 
boshladi. I.V.Avdiyev berilliy oksidni tekshirib uning tarkibida bir atom berilliyga 
bir atom kislorod tug‘ri kelishini topdi. U berilliyning atom og‘irligini 9,26 ga 
tengligini aniqladi. Metall berilliy olish uchun suvsiz suyultirilgan berilliy xlorid 
elektroliz qilinadi. Berilliy o‘z xossalari bilan ikkinchi gruppa elementlaridan farq 
qiladi. Masalan, BeCl
2
kuchliroq gidrolizlanadi; buning sababi shundaki, 
berilliyning ion radiusi magniyning ion radiusidan qariyb ikki marta kichik, uning 
zaryadi esa +2 ga teng. Be – kulrang tusli yengil metall. Metall berilliyning 
solishtirma og‘irligi 1.847g/sm
3
, suyuqlanish haroratsi 1284°S, qaynash haroratsi 
2970°S. Uning elektr o‘tkazuvchanligi misnikiga qaraganda qariyb 12 marta kam. 
Berilliy amfoter elementlar qatoriga kiradi.Shuning uchun bu metall kislota va
ishqorlarda osonlik bilan eriydi: 
Be + H
2
SO
4
= BeSO
4
+ H
2
Be + 2NaOH + 2H
2
O = Na
2
[Be(OH)
4
] +H
2 
Bariy. Tartib raqami 56, atom og‘irligi 137,33, izotoplari soni -7 ta. 
Bariy XVIII asrda Sheele og‘ir shpatning tarkibiy qismi sfatida kashf etgan.
Metall holidagi dastlab suyuqlantirilgan bariy xloridni elektroliz qilish yo‘li
bilan olingan (1808-yilda Devi ). Bariy tabiatda asosan og‘ir shpat BaSO
4
holida va kamroq miqdorda viterit BaCO
3 
minerali holiday uchraydi.Bariy
kumush kabi oq, yumshoq, yaltiroq metall.Uning suyuqlanish temperaturasi
718
0
C , qaynash temperaturasi esa 1687
0
C . Bariy aktiv metallmaslar bilan
juda yahshi kirishadi: 
Ba+Cl
2
= BaCl
2
Ba+S = BaS 
U havoda tez oksidlanadi(bariy peroksid hosil bo‘ladi): 
Ba + O
2
= BaO
2 
Vodorod, azot, uglerod, kremniy kabi passiv metallmaslar bilan esa
faqat qizdirilganda reaksiyaga kirishadi.Bariy qizdirilganida juda ko‘p
metallar bilan birikib, intermetal birikmalar hosil qiladi.Bariy va bariy oksidi
suv bilan aralashtirilsa bariy gidroksid hosil bo‘ladi. Bariy gidroksid huddi I 
guruh metallarining gidroksidlari kabi kuchli asos xossaga ega.