|
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
AKTsKTf kafedrasi
La Tex fanidan
Labaratoriya ishi-1
MAVZU: Dasturni o'rnatish va oddiy matnni yaratish. Hujjat uslubi va ta'rifi. Manba faylining tuzilishi. Hujjatning mantiqiy tuzilishi. Bo'linish buyruqlari. Tarkiblar to'plami. Xatboshini formatlash. Izohlar va eslatmalar yaratish. Ko'p ustunli hujjat yaratish. Tasmani joylashtirish parametrlarini o'rnatish.
651-19 guruh
Bajardi:Pardaboyev Jasur
Tekshirdi: Delov To’lqin
Toshkent 2021
La Tex dasturini o’rnatish va oddiy matn yaratish.
La Tex dasturini Google dan yuklab olamiza . So’ngra uni kompyuterimizga o’rnatib olamiza.
L a Tex dasturini o’rnatib oldik. Endi uni ishga tushiramiza.
La Tex dasturi ishga tushuramiz.
Hujjat uslubi va ta'rifi.
Hujjat - keng maʼnoda maʼlumotlar qayd etilgan moddiy buyumlar qogʻoz, kinoplyonka, fotoplyonka, magnitofon lentasi, perfokarta va boshqalar. Hujjat matn, tasvir, tovush va boshqalardan ibo-rat boʻlishi mumkin.
Mazmuniga koʻra, Hujjat ilmiy-texnika Hujjatlari (maqolalar, kitoblar, patentlar, chizmalar, jadvallar va h.k.), huquqiy Hujjatlar (qarorlar, farmonlar, shartnomalar va h.k.), boshqaruv Hujjatlari (buyruqlar, koʻrsatmalar, qarorlar va h.k.) ga boʻlinadi. Shakllanish manbaiga koʻra, birlamchi va ikkilamchi (referatlar, anno-tatsiyalar va h.k.) Hujjatlar farqlanadi. Idora Hujjatlari toʻplami, odatda, kirish, chiqish va ichki (xizmatda foydalanish uchun) Hujjatlariga boʻlinadi. Masalan, bank muassasasi Hujjatlari ichidagi mijozlar bankka taqdim etadigan hujjatlar: toʻlov topshiriqnomalari, chek va boshqa kirish Hujjatlari; bank ishtirokida rasmiylashtiriladigan va mijozlarga beriladigan Hujjatlar chiqish Hujjatlari hisoblanadi.
Hujjatshunoslikda hujjatlar bir necha jihatlarga ko‘ra tasnif qilinadi. Tasnifnomada mutlaqo bir xil guruhlantirish mavjud bo‘lmasa-da, har qalay ularni bir qadar yagonalashgan holda guruhlantirish mumkin. Hujjatshunoslikdagi ana shu an’anaga ko‘ra ish yuritishdagi hujjatlar quyidagicha tasniflanadi: Mazmuniga ko‘ra sodda vamurakkabhujjatlar farqlanadi:
Sodda hujjat – bir masalani o‘z ichiga oladigan hujjatdir. Bularga ariza, e’lon, tilxat, kafolatxati va boshqalar kiradi.
Mazmun bayonining shakli jihatidan xususiy, namunaviy, qolipli hujjatlar farqlanadi.
Xususiy hujjatlar – tashkilotlarda matnning o‘ziga xosligi, betakrorligi, mazmun bayoni erkin bo‘ladigan hujjatlardir. Bularga xizmat, so‘rov, iltimos, javob, kafolat, axborot xatlari va boshqalar kiradi.
Qolipli hujjatlar – odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog‘ozlariga yoziladigan hujjatlardir. Butur hujjatlarga nisbatan ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Bularga ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, mehnatga layoqatsizlik varaqasi, ayrim dalolatnomalar, xizmat safari guvohnomalari va boshqalar kiradi.
Namunaviy hujjatlar – boshqaruvning muayyan bir vaziyatlari bilan bog‘liq, bir-biriga o‘xshash va ko‘p takrorlanadigan masalalar yuzasidan tuzilgan matnlarni o‘z ichiga oladigan hujjatlardir. Bularga tavsiyanoma, ariza, e’lon, taklifnoma va boshqalar kiradi.
Murakkab hujjat – bir necha masalani o‘z ichiga olgan hujjatdir. Bularga shartnomalar ma’lumotnoma, rejalashtirilgan hisobot hujjatlari va boshqalar kiradi.
Tegishlilik jihatiga ko‘ra xizmat (rasmiy) va shaxsiy hujjatlar farqlanadi:
Shaxsiy hujjat– yakka shaxs tomonidan yoziladigan, ularning xizmat faoliyatlaridan tashqaridagi yoki jamoat ishlarini bajarish bilan bog‘liq masalalarga tegishli bo‘ladigan hujjatlardir. Bularga shaxsiy ariza, shikoyat va boshqalar kiradi.
Xizmat (rasmiy) hujjatlari – tayyorlanishiga ko‘ra tashkilot yoki mansabdor shaxslarga tegishli hujjatlardir. Bularga ishga qabul qilish buyruqlari va boshqalar kiradi .
Hujjat uslubidan namuna!
Hujjatning mantiqiy tuzilishi. Izohlar va eslatmalar yaratish
Qaysidir maʼnoda, LaTeXda hujjat yaratishni dasturlashga oʻxshatish mumkin. Chunki, unda yaratilgan hujjat — bu turli buyruq va operatorlarning ketma-ketligi koʻrinishidagi fayl. Hujjatning oʻzi preambula va asosiy qism ga boʻlinadi.
Preambulada yaratilayotgan hujjatning toifasi, sahifa oʻlchamlari, ishlatiladigan paketlar roʻyxati, hujjat muallifi, yaratilgan sana va boshqalar aniqlanadi. Masalan, preambulaning koʻrinishi quyidagicha boʻlishi mumkin: (LaTeX da izohlar % belgisi yordamida beriladi):
Hujjatning asosiy qismi \begin{document} va \end{document} buyruqlari orasida yoziladi. Masalan,
Manba faylining tuzilishi.
Xatboshini formatlash. Ko'p ustunli hujjat yaratish.
LaTex dasturida matnlar bilan ishlashda albatta xat boshidan boshlash vaziyatlari ko’p uchrab qoladi. LaTex dasturida yangi xat boshidan yozish uchun \par dan foydalaniladi, Hozir hajm jihatdan kattaroq bir matn yaratib \par dan foydalanib ko’ramiza:
Umumiy matn ko’rinishi . Endi buni xat boshilarga ajratib chiqamiza.
Matnimizni \par yordamida xat boshilarga ajratib oldik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
