ҚЎл тўпи ўйинининг пайдо бўлиши ва ривожланиши

G'ofurova Dilafruz
ҚЎЛ ТЎПИ ЎЙИНИНИНГ ПАЙДО БЎЛИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИ.

1898 йил қўл тўпига асос солинган йил ҳисобланади. Даниянинг Опдрупе шаҳридаги гимназиялардан бирининг ўқитувчиси Х.Нильсон футболдан фарқ қиладиган, қизлар учун ҳам мос келадиган, ёғинли ҳавода залда ўйнаса бўладиган янги спорт ўйинини яратишга қарор қилди. У дарвозабонларни қолдириб, жамоа сонини қисқартириб, тўпни узатиш ва отиш фақат қўл билан бажарилишини таклиф қилди. Шу тариқа оламда “хандбол” юзага келади ва кейинчалик тезда бутун жаҳонга тарқаб кетади.

1904 йили биринчи бўлиб Дания қўл тўпи Федерацияси ташкил топди. 1906 йил Копенгаген шаҳрида қўл тўпи ўйинининг дастлабки қоидалари нашр этилди. Ушбу қоидаларнинг муаллифи ҳам Нильсон ҳисобланади.
Ҳозирги кунда Халқаро гандбол Федерациясига дунёнинг 123 давлати аъзо бўлиб жами 7 миллиондан ортиқ киши гандбол билан шуғулланади.
Мустақил Ўзбекистонда 1992 йил Қўл тўпи Федерацияси ташкил этилиб, 1993 йил Халқаро ва Осиё Федерацияларига қабул қилинди.
1992 йилдан Ўзбекистонда эркаклар ва аёллар ўртасида чемпионатлар ўтказилиб келинмоқда.
1994-1996 йилларда Марказий Осиё давлатлари клублари ўртасида ўтказилган чемпионатда “Д- клуб” (ЎзДЖТИ) гандболчи қизлари ғалабага эришдилар.
Ўқувчи-ёшларни жисмоний тарбия ва спорт машғулотларига оммавий жалб қилишни таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов ташаббуси билан 1999 йил 21 майда қабул қилинган Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора-тадбирларитўғрисида”ги 271-сонли Қарорига биноан мамлакатда кадрлар тайёрлаш миллий моделига асосланган ва унинг талабларига уйғунлашган узлуксиз таълимнинг оммавий спорт тизими яратилиб, амалга оширила бошланди.
“Умид ниҳоллари” ўйинлари ёшларнинг бўш вақтини фойдали ва мазмунли ўтказиш, курашда чиниқтириш, жамоа бўлиб ҳаракат қилишга ўргатиш, уларда жисмоний тарбияга бўлган эҳтиёжни пайдо қилиш ва кучайтириш, ғалабага интилиш фазилатларини тарбиялаш мақсадида ташкил этилди. Шу билан бирга ўқувчиларнинг шахсий ижтимоий ривожланиши, иқтидорли ёшларни спорт заҳираларига киритиш ҳам назарда тутилади.
“Баркамол авлод” спорт жамияти доирасига касб-ҳунар коллежлари ва академик лицей ўқувчилари қамраб олинади. Бу мусобақалар ўқувчиларни жисмоний ва ватанпарварлик руҳида тарбиялаш, ҳарбий хизматга тайёрлаш борасидаги кенг қамровли ишларни янги босқичга кўтаришга, спорт заҳираларини янги иқтидорли ёшлар билан мунтазам тўлдириб боришга ёрдам беради.
Олий ўқув юртлари талаба ёшлари орасида “Универсиада”спорт мусобақалари ўтказилади. “Универсиада” ҳар уч йилда доимий равишда ўтказилиб келинади.