L. S. Karieva makroiqtisodiyot

11.4.1-rasm. Import tariflari kiritilishi natijalari 

---

234 
Natijada:
Import qilinadigan tovarning ichki bahosi = Jahon bozoridagi bahosi 
+(Jahon bozoridagi bahosi x Tarif stavkasi). 
Oqibatda ite’molchilar ma’lum bir yo‛qotishlarga duch keladilar. Bu 
yo‛qotishlar grafikda a,b,c,d sohalar bilan ko‛rsatilgan.
Baholarning ko‛tarilishi ilgari raqobatbardosh bo‛lmagan ayrim ichki ishlab 
chiqaruvchilar uchun ham foyda ko‛rib ishlashga imkon beradi. Umuman shu 
sohada band milliy ishlab chiqaruvchilar ishlab chiqarish hajmini S
1
dan S
2
ga 
qadar oshiradi va S
2
-S
1
hajmdagi mahsulot P
d
bahoda sotiladi. Shu hajmdagi 
mahsulotni iste’molchilar oshirilgan narxda sotib oladilar va 
a 
sohaga teng 
yo‛qotishga duch keladilar. Ammo, bu yo‛qotish ichki ishlab chiqaruvchilarning 
o‛sgan foydasiga aylanadi.
Baholarning o‛sishi oqibatida iste’molchilar ko‛rilayotgan tovar iste’moli 
hajmini D
1
dan D
2
qadar qisqartiradi. Bu yo‛qotish grafikda d soha bilan 
ko‛rsatiladi va u hech kimning foydasi bilan qoplanmaydi.
S
2
- D
2
oraliq tarif joriy qilingandan so‛ngi import hajmi bo‛lib, shu hajmda 
tovarni iste’molchilar ilgarigidan yuqori bahoda sotib oladilar. Buning natijasida 
ular turmush darajasidagi yo‛qotish ro‛y beradi. Bu yo‛qotish grafikda 
s 
soha bilan 
belgilangan bo‛lib, u davlat byudjetiga borib tushadi. Ya’ni, bu sohadagi 
iste’molchilarning yo‛qotishi davlatning foyda ko‛rishi bilan qoplanadi. Tarif 
kiritilishi oqibatida iste’molchilar talabi arzon import tovaridan qimmat ichki 
tovarga yo‛naltiriladi. Iste’molchilarning o‛sgan to‛lovlari yuqori chegaraviy 
xarajatga ega, raqobatbardosh bo‛lmagan samarasiz ichki ishlab chiqarishni 
kengayishiga olib keladi. Iste’molchilarning bu yo‛qotish