|
Овоз тўлқинидан келиб чиққан қулоқ пардасининг тебранишлари - биз эшитиш суяклари орқали ички қулоқдаги суюқликка юборилади.
Битта суякча - стапес (оғирлиги атиги 1,2 мг) деи - суюқликда пистон сифатида мавжуд бўлиб, уни товуш босими ритмида итаради. Суюқликнинг ҳаракатлари корти органига тирнаш хусусияти берувчи коклеар базиляр мембранани тебранади.
Савол туғилади: нима учун бизга бундай узоқ ва мураккаб узатиш занжири керак?
Сабаби қулоқ механик дуч келган, деб - перепон барабанни уриш товуш тўлқинлари максимал энергия чиқариб ҳаракат, улкан қийинчиликлар озгартиришга муаммо - ку. Одатда, товуш қаттиқ сиртга тегса, унинг энергиясининг катта қисми акс этади. Қулоқ бу энергияни ўзлаштириши керак, шунинг учун у катта амплитудали акустик тебранишларни ҳаводаги кучли тебранишларни кичикроқ майдонда ўзгартирадиган трансдусерлар - А механикаси каби ишлайди . Мисол учун - Даубней конвертори гидравлик пресс сифатида хизмат қилиши мумкин: озиқ-овқат пистон юзасига таъсир қилувчи босимни оширади, бу соҳада иккинчи пистонга босим кучини жамлайди.
Бундай гидравлик пресснинг роли фақат оммавий ахборот воситаларини бажаради - унинг қулоғи майда пластинка стапес кичик бериб ўгирса - юқори босимда қулоқ пардаси юзасида Ление - суюқлик ички қулоққа (Фиг. 34). Овоз интенсивлигини ўзгартириш (яъни, ҳаво тебранишларини катта амплитудали ва кичик босимли кичик амплитудали тебранишлар ва оғриқ - шим босими билан конвертатсия қилиш ) қуйидаги шартлар билан эришилади:
1)тимпаник мембрананинг майдони 15 - 20 марта ПЛО - коклеанинг овал ойнасига раҳм-шафқат кўрсатинг;
Гуруч. 34. Ички қулоққа ҳаво йўли орқали товуш ўтказиш схемаси
69
2)болғача ва анвил шакли неравноплечй дастаги шундай ҳаракат содир узенги, тахминан 1,5 марта Эркаклар - Ҳси ҳаракатлари маллеус дастаси.
Барабан не - репонки ва оссикуляр тизимларни ўзгартириш босқичларининг умумий таъсири товуш интенсивлигининг 25-30 дБ га ошиши билан ифодаланади.
Бироқ, яна бир трансформатор конвертатсия қилиниши керак - Ния суюқлик босими асаб тугунлари билан боғлиқ бўлган матога таъсир қилувчи янада каттароқ кучга эга. Томонидан механизми - қулоқ, бу мақсадга эришади куч, у ҳам жуда ақлли кўринади. Бу трубанинг тешигига чўзилган текис Мембе - яранинг юзаси бўйлаб латерал тарангликка эга эканлигига асосланади . Бу кучланиш огром кучайтирилиши мумкин - Ное сони марта, босим бир томони Мембе қўлланиладиган бўлса - яра. Бу Корти органининг вазифаси. У шундай тузилганки, суюқлик босими (перилимфа) - гидрохлорид мембранага асосланган кесиш кучига айланади, бу тўпламда - тананинг ташқи томонида бир неча марта каттароқдир. Бу деформатсия қилувчи кучлар - асаб тугунлари билан боғлиқ бўлган жуда сезгир ҳужайралар.
Агар ташқи, ўрта ва ички қулоқ қисман проиш бўлса - дит товуш тебранишларини ўтказса , соч ҳужайралари кор - Тиева танаси товушнинг физик хусусиятларини ўзгартиради ва про - этакчи қулоқ тизимига хос ретсептор нерв ак - cиенcй.
4.5.2.Суяк ўтказувчанлиги
Товуш нафас йўлидан ташқари, суяк бўйлаб, аниқроғи, суяк-тўқима йўли бўйлаб ретсепторларга этказилиши мумкин. Тўғридан-тўғри бош суягига бириктирилган манбадан келиб чиқадиган тебранишлар (тебранишлар) таъсири остида, уларнинг тебраниш ҳаракатларига эга бўлиб, улар қаттиқ лабиринт ва ундан кейин лабиринт суюқликларига ўтади. Бу ҳамкорлик Cорти асосий мембрана жойлашган сўнг органи кıврıлма сабаб - тебраниш частотаси билан ответствии.
Биз тишларни босганимизда ёки печене чайнаганимизда, товуш узатилади - бош суяги суякларининг тебранишлари билан лагер. Ушбу тебранишларнинг баъзилари ўрта қулоқни четлаб ўтиб, тўғридан-тўғри ички қулоққа узатилади. Бу факт эшитиш қобилиятини ташхислашда ёрдам беради. Суяк тарафдори бўлса - ўтказувчанлик сақлаб, ва ҳаво сўнгра ўрта қулоқ уриб, йўқолади. Агар бемор суяклар орқали ўтказиладиган товушларни эшитмаса, демак, бу эшитиш асабига таъсир қилади ва карлик даволаб бўлмайди. Ушбу эски синов мусиқачиларга узоқ вақтдан бери маълум. Агар скрипкачи қайта бўлса - скрипкани эшитишни тўхтатса, ҳатто звучасче тишлари билан боғлиқ бўлса ҳам - биринчи асбоб бўлса, у эшитиш нерви томонидан қайтариб бўлмайдиган тарзда урилганини билади.
Суяк ўтказувчанлиги эшитиш нутқ жараёнида муҳим рол ўйнайди. Тебранишлари бизнинг вокал арқонлари нафақат ҳақида - плагуинг товушлар ҳавода орқали қулоғи эришиш, балки атрофдаги тузилиши тебраниш давлат олиб, ва жағнинг тебраниш ички қулоқ узатилади. Биз CЛОСE билан Хум қачон - бешинчи оғзига, бу товушлар жуда кўп бизга ҳеч қандай яхши эшитиш - (бу, кейин, бармоқлар билан қулоқларини бўлса бериб суяк узатилиши - Кие кўп баландроқ эшитилади). Шундай қилиб, СПEЧ - ўғри ва қўшиқ пайтида биз икки турдаги товушларни эшитамиз: баъзилари суяк ўтказувчанлиги орқали, бошқалари эса ҳаво орқали. Бу табиийдир - венно, бошқа одам фақат ҳаводор кўтарилган товушларни эшитади - нйм йўл. Бу товушларда товуш пайчаларининг тебранишларининг паст частотали қисмларининг бир қисми ё`қолади. Бу нима учун одам ўз овозини лента ёзувида эшитганида уни деярли танимаслигини тушунтиради. Вокал арқондан ўз овози паст частотали тебранишлари, трансмит нормал тушунчалардан - суяги коҳлеая ме, ўз овозини беради - бир соф яраси нисбатан куч ва динамизм кўра кўпроқ - етиб ковйми тўлқинларидан тингловчи ёки ПЛАЙ - дятся лента. Шунинг учун тўғри лента ёзиш - Оёқнинг ёқимсиз овози бизни хафа қилиши мумкин.
4.5.3. Эшитишнинг асосий назариялари
Ички қулоқ коклеасининг тузилмалари жуда муҳим рол ўйнайди - аудио сигнал ҳақидаги маълумотларни идрок этиш ва қайта ишлашда:
-коклеанинг механик тузилиши, тебраниш - Ное ҳаракати товуш таъсирида бирламчи ана - лйс хусусиятларини товуш қўзғатувчисини таъминлайди ;
-Ушбу таҳлил натижалари сингуларликларда акс эттирилган - НОСТА қўзғалиш ретсепторлари элементлари салянгозлар;
-коклеада унинг ретсепторлари туфайли қўзғалиш энергияси ташқи бўлади - у марказий эшитиш тизимига СЛН - ҳовому нерви орқали узатиладиган асабий қўзғатувчи кодга айланади.
Коклеанинг механик функтсиялари ҳақидаги ғояларни ишлаб чиқиш жараёнида назарияларнинг учта асосий гуруҳи ишлаб чиқилган.
Х. Ҳелмголтснинг резонанс назарияси (1863) («жой назарияси»). Тарихий жиҳатдан, Қуёш билан боғлиқ эшитиш механизмларини тушуниш - товуш тебранишларини қабул қилиш частотаси. Бу муносабатлар бундай эмас эди - Нуҳ, у пайдо бўлди:
1)торларнинг тебраниш частотаси ва баландлик ҳисси ўртасидаги боғлиқликни билишдан;
2) тебраниш ҳодисаларини таҳлил қилишнинг физик-математик тушунчаларидан.
Бу билимларни умумлаштириш Г. Гуелма - чар (1863) "Тонал сезгилар ҳақидаги таълимот физиологлар - мусиқа назариясининг Cеска асослари " асарида ўз аксини топган . Олим товуш тебранишларининг частотасини таҳлил қилиш механизмлари ҳақидаги фикрларида қуйидаги қоидаларга асосланади.
Даврий акустик тебранишларнинг ҳар қандай шакли Фуре теоремасига мувофиқ шакллантирилиши мумкин , бу тебранишларнинг асосий частотасига каррали частоталарга эга бўлган оддий (синусои - бундан кейин) тебранишлар йиғиндиси .
Do'stlaringiz bilan baham: |
