L gece romaninda

  

 

 Reşat Nuri Güntekin’in “Yeşil Gece” Romanında İnkılâp Kanonu 

                                           

 

 

The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 53, Eylül 2017, s. 559-582 

 

 

567 

her türden erkek nüfüsunun idrak edemeyeceği engin bir öngörüye ve sağduyuya sahiptir. Gele-

ceğin  eğitim  anlayışının  "laik  mektep"  olduğunu  bu  sağduyusuyla  kavrayan  Nazmiye  Hanım, 

geeleceğin aydın kimliğinde önemli bir yere sahiptir. 

 

Yeşil Gece romanında ele alınan küçük olay öbeklerinden herbiri, yazarın vurgulamak 

istediği bir tezi esas alır. Nazmiye Hanım'ın çocuklarının ölmesi, din adamlarının kendi maddi 

çıkarları için çocukları nasıl bir araç olarak kullandıklarını; Somuncuoğlu Medresesindeki sofu-

ların halleri ise medrese eğitiminin ne kadar içi boş ve geri kalmış bir eğitim sistemi olduğunu; 

Fransızca hocasının bir iftiraya kurban gitmesi, hurafelerin insanların gözünü nasıl bağlayabile-

ceğini  ve  din  adamlarının  kumpaslarla  halkı  kandırmalarını;  Yunan  istilası,  din  adamlarının 

kendi  menfaatleri  için  neler  yapabileceklerini;  Milli  Mücadele'den  sonra  Hafız  Eyüp  gibi  din 

tüccarlarının nasıl kılık değiştirerek Cumhuriyet Türkiyesi'ne sızabileceklerini tez edinir.  

 

Romanda görülen zaman diliminin Abdülhamit devrinden Milli Mücadeleye kadar gel-

diğini görürüz. Abdülhamit devri, saltanat ve hilafetin kaldırılmasının ne kadar isabetli olduğu-

nu vurgulamak için ele alınır. Saltanat üyelerine doğrudan hakaret içeren sözler sarf eden Ali 

Şahin, söz konusu inkılâp hareketlerini de bu şekilde yüceltmiş olur. Milli Mücadele devri ve 

Cumhuriyet'in ilanı evrelerinin de anlatıldığı romanda Milli Mücadele din adamlarının hainlik-

lerini ifade edebilmek için kullanılır.  

 

Dönem  romanlarında  Milli  Mücadele'nin  simgesi  olarak  kullanılan  "Ankara",  bu  ro-

manda da Ali Şahin'in bütün aksaklıkların çözümleneceği yer olarak sunduğu mekandır. Türki-

ye'ye  döndüğünde  mücadele  ettiği  yobazların  Cumhuriyet  Türkiyesi'ne  sızdığını  ve  yine  belli 

köşeleri tuttuğunu fark eden Ali Şahin, mücadelesine devam edebilmek için Ankara'nın yolunu 

tutar. Ankara, bütün doğruların birleştiği yerdir. Aksine mekan unsuru olarak karşımıza çıkan 

İstanbul, kirlenmişliğin ve yobazlığın sembolüdür. Osmanlıyı, eskiyi, dini ve yobazlığı simge-

ler. Romanda olayların büyük bir bölümünün geçtiği Sarıova kasabası, kurgusal bir kasabadır. 

Anadolu'nun bütün kasabalarını temsil eder. Sarıova'nın medrese, tekke ve  türbelerle dolu ol-

ması, onun geri kalmışlığının bir remzi gibidir. Belediye reisi Deli Necip'in hayal ettiği Sarıova, 

halihazırdaki kasaba değildir. Bu kasabanın medrese, tekke, türbe ve camilerden temizlenmesi 

gerekir. Ancak o zaman inkılâpların tesisi sağlanabilir. Bunların yerlerini tiyatrolar, sinemalar 

ve kütüphaneler almalıdır. Bu mekan unsurları da eski ile yeni mücadelesinin argümanları ola-

rak kullanılır.