XX asrda xalqaro olimpiya harakatining murakkab tashkihy tuzilmasi hosil bo‘ldi va uning asosiy tarmog‘i: Xalqaro Olimpiy3 qo‘mitasi. Xalqaro sport federatsiyalar, Milliy olimpiya qo'mitalari shakllandi.
Zamonaviy xalqaro sport va olimpiya harakatida qator jiddiy muammolar saqlanib qolmoqda.
Hozirgi davr olimpiya harakati xalqaro miqyosda jismomy tarbiya va sportni rivqjlantirishga ulkan hissaqo'shib kelmoqda.
Savol
Javob
1. Qadimgi Olimpiya o'yinlari qachon va qayerda o'tkazilgan?
| a) 18%-yil Afina (Gretsiya).
1
2. Qachon va nima sababdan Qadimgi Olimpiya o'yinlari taqiqlangan?
b) 1894-yil 23-iyun, Parij (Fransiva).
:
3. Nechanchi yilda va kimning tashabbusi bilan zamonaviy Olim- piya 0‘yinlari qayta tiklangan?
c) Dvmctnus Vikelas (Gre- tsiya)
4. Nechanchi yilda va qayerda Xalqaro Olimpiya qo'mitasi tashkil qilingan?
d) 1894-yil. Pyerde Kuberten
5. Birinchi zamonaviy Olimpiya o'yinlari nechanchi yilda va qayerda o‘tkazilgan?
e) Miloddan avvalgi 776-yiI, Olimpiya shahrida.
<>• Xalqaro Olimpiya QcPmitasi- n*»g birinchi prezidenti etih kim sajdangan?
f) Rim imperatori Feodosiy I 394-yil. xristian dinining tarqalislii.
237
KROSSVORD
Vertikal bo ‘yicha: Zamonaviy Olimpiya o‘yinlarining asoschisi.
Gorizonlal bo'yicha: Xalqaro olimpiya harakatining asosiy tashkiloti (qisqart.)
Sport tashkilotining asosiy hujjati (ms.) 4. 1 Olimpiya Kongressi o'tkazilgan Parij universiteti 5. XOQning birinchi prczidenti. 6. Qa- dimgi Gretsiyada uzoq masof'aga yugurish. 7. XOQing asosiy huquqiy hujjati. 8. 4x100. 4x200 masofalarga yugurish nomi. 9. XOQning shtab-kvartirasi joylashgan shahar.
13-§. Olimpiva ta'limi tiziiui
Hozirgi davrda olimpiya ta'Iimi tizimining tashkiJiy tuziimasiga Xalqaro Olimpiva akademivasi (XOA). miiliv oliinpiya akademiyalari (MOA), olimpiya ta'limi bo'yicha xalqaro va milliy markazlari. olimpiya muzeylari, Pycr de Kuberten, Xalqaro Olimpiya Qo mitasi va boshqa tashkilotlar kiradi. Olimpiya ta'iimi masalalari 1897-yilda Gavr shahrida (Fransiya) o'tkazilgan X(X)ning scssiyasida ilk bor muhokama qilingan.
Xalqaro Olimpiya akadcmiyasi ]96l-yilda tashkil qilingan XOA manzili, ya'ni slttab-kvarlirasi - Olimpiya shahrida joylashgan- Bu tashkilot olimpiya harakati g‘oyalari va tamoyillari, jismorn) tarbiya nazarivasi va sport amaliyotini o'rganish hamda targ'ib qilisf1 bo'yicha ixtisoslashgan muassasa bo'lib, XOQ rahbarligi ostida faoliyat ko‘rsa(adi. XOA 100 dan ortiq davlatlaming milliy olimpiy3 akademiyalarini tan olgari. Uning faoliyati XOQning nwxsus komissiyasi tomonidan boshqariladi va nazorat qilinadi.
238
■
XOA har yili haftalik sessiyalar o'tkazadi. Ulaming dasturidan fiilsafa va sportning mafkuraviy muammolari, olimpiya harakati tarixi, soort tayyorgarligi, jismoniy tarbiyaning nazariy va amaliy seminarlari jov olgan. Ushbu sessiyalarga yetakcbi olimlar, trenerlar, jismoniy tarbiya o'qituvchilari, talabalar, aspirantlar, sportchilar- umumiy soni 4000 dan ziyod kishilar taklif etiladi. 1987-yil 18-fevralda sobiq Ittifoq olimpiya akademiyasi tashkil qilingan.
'XOQ sporlning har xiJ jihailari hilan hop'liq bo'/ftan bir nechla rollarni bajaradi: sporidagi elilja, yoshlami sport vositasida larbiyalash, halol o'yin ruhini quvvallash, sportni va sport musobaqalarini rag'batlantirish va qo'llab-quvvutlash, ayollami sporlda o 'sishi, sportda dopingga qarshi kurashish, sporlchilar salomatligini himoyalash, bu va sportni inson xizmatigu qo'yish vazifasi orqali tinchlik uchun kurashni rag 'hatlaruirish. olimpiya harakatiga zarar yetkazudigan taqihning har qanday shakltga qarshi kurashish, sportchilarning professional va ijtimoiy kelajugini ta'minlash, sportni barqaror rivojlantirish. sport barcha uchun va Olimpiya o 'ytnlarini tashkil qiladigan shaharlar va mamlakatlar uchun Olimpiya o 'ytnlaridan pozitiv meros qoldirish, sportni muduniyal va ta 'lim bilan birlashtirish va Gretsiyaning Olimpiyusidu Xalquro olimpiya akademiyasi (XOA) faoliyatini hamda faoliyali oltmpiya ta'limiga bug'ishlangan boshqa muassasalami qo'llab- quwatlash. Kubertenning vafotidan btr yil o'tguch (1938-y.) va uning shaxsiy xohishiga ko'ra, uning yuragi Olimpiyadagi mcmorial devoming ichigu qo 'yilgan. Bu. Olimpiyatla Olimpiya o'yinlari markazini bar/io qilish g'oyasini yuzaga keltirdi va Xalqaro olimpiya akudemryasi 1961-yilning 14-tyimida rasmiy ntvishda tantanali turzdu ochildi Hozirgi vaqtdu Olimpiyadagi XOQnung binolurida haryili 40 tadan ortiq turli tadbirlar o 'lkaziladi ".51 O‘zbekiston Olimpiya Akademiyasi (O'zOA) 1993-yil 18- aprelda tashkil topgan. O'zOA birinchi prezidenti A.Q.Hamroqulov va ijroiya direktori B.S.Radjapov savlangan. 0‘zOA dclcgatsiyasi 1994- yilda Olimpiya shahrida o'tkazilgan XOAning navbatdagi sessiyasida ■shtirok etgan. 0‘zOAning 12 nafar kishidan iborat Ijroiya qo'mitasi
J| J "
1 • Homc. Garr> Whanncl UmlcTsiandim! thc Olvmpics Tavlor-Krancis Group l.on^'orit.2012 -3Jp
>30
tarkibiga yetakchi olimlar, o'qituvchiiar, trenerlar va olimpiya harakati arboblari kiritilgan. G‘zOA nizomi bo‘yicha Olimpiya Akadentiyasi O'zMOQ rahbarligida faoliyat ko'rsatadigan ko'ngilli jamoat tashkiloti hisoblanadi. Respublika Olimpiya Akademiyasiga O'zbekiston Davlat jismoniy tarbiya instituti rektori rahbarlik qiladi.
0‘zOA maqsadi olimpiya harakali va Olimpiya o‘yinlarining insonparvar qadriyatlari. olimpizm tamoyillari va g'oyalarim o‘rganish, targ‘ibot qilish, ommalashtirish harnda rivojlantirishdan iborat. 0‘zROAning dolzarb vazifasi mamlakatimizda olimpiya ta'limotining tashkiliy va ilmiy-uslubiy asoslarini yaratish, mintaqaviy Olimpiya akademiyalari bilan aloqalar o'rnatish hisoblanadi.
Ma'naviy barkamol va jismoniy sog'lom insonni tarbiyalashning muhim vositasiga aylangan sport olimpiya go'yalari va olimpiya qadriyatlarini keng targ‘ib etishga xizinat qilmoqda.
Olimpiya madaniyati qadriyatlari. Bugungi kunda xalqcro olimpiva harakati sport jarayonining asosini tashkil etadi. Ushbu ijtimoiy jarayonni uchta tushunchalar - «olimpizm», «olimpiya harakati» «olimpiya o‘yinlari» tavsiflaydi.
