Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

Mikroto‘lqinli (o‘ta yuqori chastotali) rezonator
– spektrning mikroto‘lqinlar 
diapazonida elektromagnit tebranishlari yuzaga keltiradigan maxsus metall kamera. 
Kamera ham xuddi torlarning titrashi (vibratsiyasi) muayyan to‘lqin uzunligidagi tovush 
chastotalarini yuzaga keltirgani singari ishlaydi. Faqat, bunda rezonator kamera devorlari 
orasida muayyan to‘lqin uzunligidagi elektromagnit to‘lqinlari harakatlanadi. 
Shifrlash 
– axborotni yashirish uchun turli xil kodlash tizimlaridan foydalanish.
Superpozitsiya 
– kvant zarrachasi bo‘lishi mumkin bo‘lgan holatlar soni aytaylik ikkita 
bo‘lsa, bunday holda, zarracha muayyan aniq bir holda turibdi deb ayta olmaymiz. Chunki, 
biz faqat uning aynan qaysi holatda ekanini ehtimoliyligini bila olamiz xolos. Shu sababli 
ham, bunday hollarda kvant zarrachasi superpozitsiya holatida turibdi deyiladi. Biz kvant 
zarrachaning xossalarini o‘lchashga kirishishimiz hamonoq, uning superpozitsiyasi o‘z 
kuchini yo‘qotadi va zarracha muayyan aniq bir holatga (shaklga) o‘tadi. Bunday paytda 
«superpozitsiya kollapsga yo‘liqdi» deyiladi. Kvant zarraning superpozitsiya holatini 
xuddi «chikkami pukka?» - deb yuqoriga otilgan tangaga o‘xshatish mumkin. Toki, tanga 
yerga tushib, unga siz qaramaguningizcha, uning aynan qaysi tarafi bilan tushganining 
(tushishini) bila olmaysiz. Lekin, bu juda qo‘pol va dag‘al o‘xshatish. Chunki, bunda 
tashlangan va yerga tushgan tanga, biz unga qarasak ham, qaramasak ham, muayyan aniq 
bir holatda (yoki chikka, yoki, pukka) tushib bo‘lgan bo‘ladi. Lekin, kvant zarrasida esa, 
aniq bir ko‘rsatkich bo‘lmaydi. Faqat, uning qanday holatdaligining muayyan ehtimoli 
bo‘ladi xolos. Aynan shu holni superpozitsiya deyiladi.
 
Yashirin parametrlar 
– Eynshteyn va boshqa fiziklar, kvant nazariyasining 
ehtimoliylikka (tasodifiylikka) asoslangan tabiatini shubha ostiga olishgan edi. Ular, 
zarrachaning ayrim xossalarining parametrlarini o‘lchash imkonsiz, lekin ularning mazkur 
xossalari ehtimoliy emas, balki, aniq xarakterga ega bo‘ladi deb hisoblashgan. O‘lchash 
mumkin bo‘lmagan, lekin, aniq xossalarga ega bo‘lgan bunday parametrlarni «yashirin 
parametrlar» deyiladi. 

---