II –Bob. Maktablarda And mamlakatlari geografiyasi mavzusida zomanaviy pedagogik texnologiyalar asosida darslarni tashkil etish
2.1 And mamlakatlari bo'yicha maktablarda darslarni tashkil etish bo'yicha ko'rsatmalar
Maktablarda o’qitiladigan geografiya fani bo’yicha 9-10-sinf Geografiya darslarining "Janubiy Amerika mamlakatlari" darsida "And mamlakatlari" mavzusi subregionning o'ziga xos xususiyati sifatida ko'rib chiqiladi. Dasturga ko'ra "And tog'lari va tog'lari: Venesueladan Chiligacha" mavzusini o'rganish uchun 1 soat vaqt ajratilgan.
10-sinfda “Jahon iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi” kursida “Lotin Amerikasi” mavzusidagi klassik yo’nalish dasturiga asosan 4 soat vaqt ajratilgan. Lotin Amerikasining ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlari va mamlakatlardan birining xususiyatlari batafsil ko'rib chiqiladi. Janubiy Amerika mamlakatlari haqidagi bilimlarni umumlashtirish uchun And mamlakatlarining iqtisodiy va geografik xususiyatlarini batafsil o'rganish tavsiya etiladi.
"Geografiyada tematik rejalashtirishda" , Lotin Amerikasining bir mintaqasi yoki mamlakatini o'rganish uchun dars turi "yangisini o'rganish" sifatida tavsiya etiladi. O‘quvchilar ushbu mavzu bo‘yicha boshlang‘ich bilimlarni 7-sinfda olganligi, 10-sinfda esa iqtisodiy va ijtimoiy geografiya bo‘yicha bilimlarini mustahkamlab, to‘ldirishlari sababli amaliy ish yoki darsni muammoli topshiriqlardan foydalangan holda o‘tkazish yaxshidir.
Amaliy dars talabalarning mustaqil faoliyatini ta'minlaydi: ma'lumot izlash, turli xil o'quv qo'llanmalari, shu jumladan qo'shimcha adabiyotlar bilan ishlash. Talabalar mustaqil ravishda taqqoslaydilar, tahlil qiladilar, xulosalar chiqaradilar. Quyida mumkin bo'lgan vazifalarga misollar keltirilgan:
1. And mamlakatlaridagi foydali qazilmalarning asosiy hududiy birikmalarini aniqlang. Atlasdagi dunyo mineral resurslari xaritasi va Lotin Amerikasi iqtisodiy xaritasidan foydalanib, kontur xaritada ushbu mamlakatlarga xos bo‘lgan foydali qazilmalar va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini chizing. Foydali qazilmalar sanoatni rivojlantirish uchun qanday shart-sharoitlarni yaratadi?
2. Darslik matni, qo`shimcha ma`lumot manbalari hamda atlas xaritalaridan foydalanib, And mamlakatlariga qisqacha qiyosiy tavsif bering. Buning uchun “And mamlakatlari qiyosiy iqtisodiy-geografik tavsifi” jadvalini to‘ldiring.
3. Atlasdagi dunyo xalqlari va dinlar xaritalaridan foydalanib, And mamlakatlari xalqlarining til oilalari va guruhlari, dinlari bo‘yicha tarqalishining asosiy xususiyatlarini aniqlang.
Darsni o'tkazishda og'zaki material, shu jumladan faktik materiallar muammoni hal qilish atrofida guruhlanishi kerak.
Quyida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammoli muammolarga misollar keltirilgan:
Mustaqil davlatlar tashkil topgandan keyin (siyosiy, iqtisodiy, madaniy va boshqalar) And mamlakatlari iqtisodiy salohiyatining tez o'sishiga qanday omillar yordam berdi?
Nima uchun And mamlakatlari mustaqillikka erishgandan keyin ham chet el kapitali ta’sirida qolmoqda?
And mamlakatlari mustaqillikka erishdilar, sanoat va qishloq xoʻjaligi, tashqi savdo faol rivojlanmoqda, biroq mamlakatlarda siyosiy va iqtisodiy beqarorlik kuzatilmoqda. Nega?
Sinf uch guruhga bo'lingan. Har bir guruhga tekshirish uchun savol beriladi. Tayyorlash vaqti 15 minut. Keyin har bir guruh so'zlaydi, butun sinf muhokama qiladi va har bir savol bo'yicha xulosani yozadi. Uy vazifasi sifatida siz And davlatlaridan birining iqtisodiyotining asosiy tarmoqlarini tavsiflovchi kontur xaritada geografik diktantni taklif qilishingiz mumkin .
Shunday qilib, geografik materialni o'rganishning eng yaxshi usuli sintez - eng muhim elementlarni, xususiyatlarni tanlashdir. Muammoli yondashuv an'anaviy ta'lim mavzularini yangicha tarzda tuzishga imkon beradi, bu esa o'quvchining o'rganish qulayligini ta'minlaydi.
